A estadía en Galicia do pergamiño Vindel debería motivar unha reacción política decidida e ambiciosa para fundamentar unha auténtica estratexia conxunta co país e a cultura que nos internacionalizan
Fomos adolescentes ignorantes que amabamos o mar de Vigo descoñecendo que fora cantado e loado oito séculos atrás por unha voz andróxina exultante de amor e amizade, nunha contorna paradisíaca, acá, onde a terra coñecida tiña o seu final. Despois soubemos que a raia de auga doce que nos traía e levaba de Galicia a Portugal era unha vea compartida que bombeaba un sangue común chamado lingua. As alfándegas pecharon, os guardinhas da Garda Nacional Republicana (GNR) xa non están nas nosas cancións e visitarnos é doado, mais segue a ser un tesouro que partillamos reciprocamente nas dúas beiras.
A televisión contaminou a comunicación falada entre nós, consolidando a impresión dos portugueses de que o galego e o castelán (español) a mesma cousa son. A fonética é case idéntica e a existencia dun léxico, unha sintaxe e unha ortografía tan semellante á do portugués, non abonda para superar o poder da lingua do imperio. Fraco favor que non impide que teimemos en falarlles no noso galego, mesmo sabendo que nos responderán nun portuñol que se estendeu coma fuel. É decepcionante e fala da nosa incapacidade para nos conectar co noso estranxeiro de dentro, que é o mundo da lusofonía, onde nin se nos recoñece nin se nos espera, en lóxica resposta a quen nin os quixo nin os procura.
O pergamiño Vindel tráenos a visión das cantigas da lírica medieval que temos en común, coa grafía, sintaxe e ortografía daquela lingua que agora é o portugués, e para nós é o galego. Lémbranos o mellor e o peor da nosa Historia común: loitas territoriais ou políticas de intereses contrapostos entre imperios que medraron á marxe. Porén, somos pobos irmáns, mesmo que nós semellamos estar bastardizados e non saber como recuperar o vínculo familiar, e que eles non entendan nin valoren a pervivencia dunha lingua secundarizada a respecto do español.
A estadía en Galicia dun documento que actúa a xeito de Libro de Familia debería motivar unha reacción política decidida e ambiciosa, para fundamentar unha auténtica estratexia conxunta co país e a cultura que nos internacionalizan. Que sexa a Universidade de Vigo quen leva o meirande peso desta actuación marabillosa ten un grande valor, e é de agradecer, pero pon de manifesto, tamén, que politicamente seguimos sen entender o noso cosmopolitismo, cada vez máis metidos dentro de nós. Sen esquecer que a Portugal tamén lle viría ben conectarse coa creación cultural, ampla e de calidade, do seu Alto Minho xeográfico.
Se cadra, ao verso de Martín Codax teriámoslle que poñer unha interrogación e nos preguntar, a estas alturas: canto sabemos amar, amigos? A cantos queremos chegar? Cal é a nosa expectativa de futuro? E por que seguimos a marcar distancia coa nosa prolongación natural pois que, máis ben que mal e afortunadamente, a xente de a pé pensamos aló no fondo que, como di o retrouso da famosa canción, «menos mal que nos queda Portugal».