Dise que a muller do césar, ademais de ser honrada, ten que parecelo; enténdese que o home de Xulia Agripina tamén. Completar o famoso dito non é corrección política do presente, como protestarán algúns, senón entender ao xeito o pasado. A frase, sempre de moda, úsase moito estes días a conta da prospección dun xuíz sobre a muller do césar de aquí. Xuíces, medios e políticos opositores fanse preguntas necesarias, indagan o que hai e o que non hai, descobren supostos escándalos que duran un día ou dous e xeran unha conversación incesante sobre a muller do césar que máis ben parece unha latricada. Das moitas preguntas feitas sobre o asunto hai unha —pertinente— que non me pareceu ver formulada en ningures. Coñecendo as universidades dende dentro, a pregunta por facer podería formularse máis ou menos así:
A quen se lle ocorreu montar esa cátedra institucional na Universidade Complutense de Madrid? De quen foi a idea de creala e darlle a responsabilidade á muller do césar? Afectados como están de laia política, dá a impresión de que os hiperactivos xeradores de preguntas sobre este asunto non entenden moi ben o funcionamento das universidades, menos aínda as súas políticas e as súas necesidades nestes tempos. As universidades públicas, movidas pola obriga de ser, de facer, de xustificarse, de parecer e, sobre todo, cada vez máis, de recadar fondos, ás veces entran en territorios discutibles, mesmo perigosos. Tan maltratadas están polas políticas públicas que intentan por todos os medios apoios que lles garantan respiros financeiros, promesas de financiamento ou, cando menos, poder xustificar o mellor posible a súa cuestionada función. Seguramente as que máis sofren esta situación son as seis universidades públicas madrileñas, asfixiadas financeiramente e obrigadas a competir en inxusta lide coas trece universidades privadas acariñadas polo Goberno autonómico.
Imitar as universidades americanas é a consigna —imposible— para as universidades europeas. Algunhas como Boloña foron pioneiras, cando o seu noveno centenario logrou financiamento dun famoso fabricante de pasta, entre unha gran contestación interna. Comezaba a grande revolución conservadora. Tamén Santiago tivo, trece anos máis tarde, unha cátedra auspiciada por un famoso financeiro filatélico que logo houbo que borrar dos anais. As universidades con ansia de fondos non sempre atinan. Non sei se é o caso.
En España, o recurso ao dereito penal segue estando, para a dereita, moi por riba do recurso á política, pero tamén a esquerda —anxélica— tirou del. Vese en todos os asuntos cos que intentaron combater os Gobernos de esquerda. Agora tamén. O resultado é que o boureo impide a conversación. Daniel Innerarity, o politólogo vasco, fala con tino da actual hiperdramatización do debate político nas democracias; Aitor Esteban, o político vasco, fala de ética e estética política antes que de dereito penal no asunto da muller do césar. Conversemos, porque o asunto paga a pena. Pero fagamos ben as preguntas. Todas as preguntas.