Ata fins do século pasado comunicabámonos mediante cartas. Pensábase e repensábase o que se escribía, facíanse borradores á man ou a máquina, coa Lettera ou a eléctrica, sacando copia con papel carbón e coas últimas correccións á man. Escribir unha carta requiría todo un protocolo de fórmulas diplomáticas para expresar o que pensabas e sentías, matizando o impulso vehemente, describindo o gozo ou a emoción, cartas de condolencia ou de felicitación, cartas de amor ou de eros, cartas de ruptura para sempre. O correo electrónico é, xaora, un medio moi rápido, pero máis impulsivo e frío. E non digamos a exaculación do WhatsApp, por máis emoticonas que se lle engadan.
Adoito ler os epistolarios de artistas e políticos, descifrar as relacións entre emisor e receptor coa intriga de saber se están expresando opinións e sentimentos íntimos ou o contrario, tratando de enganar o destinatario e a posteridade.
Non me gusta prodigar o pasado porque creo que se tende a distorsionar as lembranzas e a autocompracerse, pero hai feitos que iluminan a verdade. Mantiven con Isaac Díaz Pardo unha boa amizade, ilustrada con conversas e intercambio epistolar sobre cultura, política, arquitectura e patrimonio, Santiago e Galicia sempre. Incluso chegou a pechar a lista municipal do PSdeG.
No ano 1987, reincorporado eu á alcaldía, quixemos traer ao presente as figuras de Camilo Díaz Baliño e Ánxel Casal. O concello recoñeceunos por unanimidade como fillos adoptivos, dedicándolles cadansúa rúa a carón da sede da autonomía, en actos de marcado signo histórico. Díaz Pardo era herdeiro directo dos homes das Irmandades da Fala e do Seminario de Estudos Galegos, capaces de acadar os grandes desafíos galegos a través da amizade sen reparar en diferenzas políticas, baseándose no denominador común da entrega incondicional. Isaac gozou da educación e a cultura republicanas, en liberdade, truncadas en plena adolescencia, e pasou a formar parte da xeración perdedora destinada a sufrir para saír adiante e vencer o estigma da derrota a base de traballo e talento.
Naquel mesmo ano, vai para catro décadas, envioume unha carta premonitoria do que hoxe chamamos mobilidade. Defendía que nas entradas da cidade debería haber grandes áreas de aparcamento, para disuadir de que «canta chatarra con rodas produza a sociedade de consumo» conflúa na ronda histórica.
Isaac, o artista que a Real Academia Galega de Belas Artes conmemora este 1 de abril, foi un home lúcido co porvir e a creatividade, doente e reparador da memoria.