Eva Méndez, dende a casiña bonita onde vive na parroquia pontevedresa de Xeve, debuxa en seda, encaderna e escribe poemas pero, sobre todo, fai patria de lareira porque toda a súa arte fala de onde vimos e de quen somos
12 mar 2025 . Actualizado a las 05:00 h.Eva Méndez doRoxo, aínda que nacida no 1978 en Barcelona, sostén ben o apelativo de rapaza. Garda moito da nena espelida que debeu ser, disposta a explicar de onde vén e a onde vai sen que haxa que preguntar moito. Recibe na súa bonitiña casa de Xeve, feita a man polo seu home, onde no baixo da vivenda ten unha cociña reconvertida nun estudo que mira a un cachiño de verde onde as súas crianzas poden xogar libres mentres ela xoga tamén coas cores coas que pinta sobre seda ou co bolígrafo do que saen poemas que ela mesma encaderna. Eva é unha artista transversal e comprometida. Fai patria da lareira, dos contos escoitados a carón do lume na casa da súa familia nos Ancares, do idioma galego que lle aprendeu ás súas meniñas, da forza das mulleres bravas galegas... Eva é, en resumo, un deses tesouros paridos polas aldeas que ás veces parecen invisibles pero que a nada que un raña nos lugares do rural galego florecen sendo ou non primavera.
Os pais de Eva, como tantos ou como case todos os veciños dos Ancares, emigraron na busca de porvir. A ela tocoulle nacer en Barcelona, criarse no barrio de Horta-Guinardó e ir a unha escola piloto onde se inundaba aos rapaces de arte en todos os sentidos. De aí que a súa sensibilidade puidese espertar cedo. Malia distancia, malia que vir a Galicia en autobús significaba quedar moitas veces atrapados na neve, a familia de Eva nunca cortou o cordón umbilical coa terra nai. Todo o contrario, cada vez que podían aparecían en Tabillón, a aldea dos Ancares á que pertencen: «Sempre tiven moi presente o rural, se sumamos todo o tempo que viña aquí igual botaba seis meses en Barcelona e seis na aldea. Vivía na cidade e á vez tamén nunha aldea na que daquela, cando eu era pequena, non había baño nin tele», di.
Pero a ela non lle chegaba con ir e vir; quería vivir en Galicia e militar como galega. Estivo a piques de facelo cando empezou a carreira, pero seu pai non quería que viñera para Galicia soa sendo tan nova así que acabou formándose en Cataluña. Estudou Económicas e encantoulle, e acabou traballando para unha construtora galega: «Dalgún xeito, sempre buscaba relacionarme con Galicia. A miña meta é que me mandaran para aquí». Como a arte agromaba nela, estudou tamén nas escolas artísticas, de deseño e oficios máis coñecidas de Barcelona, e un día, coa vida encamiñada, deu un golpe na mesa e si... veuse para a terra nai.
Aterrou en Lugo, a súa Arcadia soñada. Pero, por cousas do amor e o traballo, acabou viaxando a outros lares, a Fisterra primeiro e ás Rías Baixas despois, onde rematou sentándose en Xeve, nunha casa a dez minutos da Peregrina pero que semella estar a horas porque ata se chega a ela por un camiño de terra. Aí, ademais de exercer de nai a tempo completo, Eva plasma o que somos e de onde vimos en teas de seda nas que debuxa e fai panos de cores ou cadros. Neles hai mar e terra, baleas azuis ou mulleres fortes e feministas.
Tamén ten poemarios, feitos en primeira persoa do singular ou colaboracións con outros autores, con estrofas que din cousas como «somos ilustres suicidas dunha historia, a nosa, dunha traxedia, a humana, dunha incongruencia: a existencia toda». E moitas encadernacións fermosas, porque ela fai os seus libros dende o principio ata o fin, ata creando o mesmo papel.
Todo ten historia; historias que doen e que curan, como a do poemario Embernallúas. Nel dá voz as almas das aldeas. Porque nas mans de Eva Méndez caeu un día o dicionario Madoz e ela quedou perplexa con como nesta publicación se referían aos habitantes que tiña Embernallúas, a aldea do seu pai, tamén nos Ancares. O libro dicía que alí había cinco veciños e 31 almas, xa que soamente contaban como cidadáns os homes. Ela quixo darlle voz e visibilidade a esas 31 almas e fíxoo a través deste poemario.
Dentro de Embernallúas están moitas cousas, ata un homenaxe a seu pai, que marchou moi cedo, escribindo «a dor nas follas» da que falan eses seus versos e da que fala tantas veces a vida.