«Atallar a violencia filio-parental require traballar con toda a familia»

En los últimos años se han incrementado las situaciones de violencia filio-parental, asociadas a transformaciones en la sociedad, que influyen en la educación, en las relaciones familiares y personales, y en la forma de ver el mundo. Para abordarlas en las familias de menores en adopción o acogimiento, la asociación Manaia organizó un taller en la Casa das Asociacións de Benestar Social de Salgueiriños. Magdalena Otero y Nuria Lago, psicólogas y terapeutas familiares del centro Paradoxo, disertaron en tres sesiones sobre factores relacionados con esa violencia filio-parental. «Esta violencia está conectada normalmente coa maneira en que se relaciona e funciona a familia. Por iso, atallar a violencia filio-parental require traballar con toda a familia, para mudar a situación conflitiva», sostiene Magdalena Otero. Lo primero que hacen en esos casos es «analizar os factores familiares e a estrutura familiar, para despois intervir», agrega.

Entre los factores familiares que favorecen la violencia filio-parental, cita conductas de padres que recurren a la violencia para llamar la atención o solucionar conflictos; las relaciones simétricas «con pais que abdican dese rol e actúan como colegas, polo que non hai unha figura de autoridade, e cando se necesita non é posible»; la sobreprotección de menores cuando padecen una enfermedad, o en el caso de adopciones para tratar de compensar situaciones desfavorables previas «pois esa sobreprotección non deixa que o menor medre desenvolvendo ben a súa autonomía». Influyen asimismo las relaciones conflictivas de la pareja, «sobre todo cando un dos fillos se alía cun dos pais, por causa dun distanciamento entre a parella ou outras circunstancias que xeran unha situación de poder para o menor», y también «as relacións excesivamente próximas, case de pseudoincesto», refiere Magdalena.

Respecto a la estructura, les interesa la organización familiar: «Se é ou non xerárquica e como funciona; a protección da imaxe familiar, pois as situacións de violencia filio-parental normalmente nunca se contan, porque producen vergoña, e só se asumen cando transcenden inevitablemente, como pola presenza dos servizos sanitarios», manifiesta.

Magdalena Otero sostiene que «a violencia é inxustificable, a conduta violenta é responsabilidade sempre da persoa que a exerce. A violencia ten sentido dentro dunha dinámica, que a explica. Por iso, conseguir explicar esa dinámica permitirá mudar a situación de violencia. Porque se non se muda existe o risco de que se repita».

Para ese cambio valoran si la violencia es tradicional, «onde o menor se rebela contra un pai violento ou onde hai abusos e situacións inxustas que se viven na familia», o la denominada «nova violencia, relacionada cunha familia permisiva, que quere evitar que o fillo se incomode e así o menor vai collendo privilexios. Iso é pernicioso: o pai ten que saber intervir cando hai unha conduta violenta por parte dun menor, porque senón só se consegue que esa conduta permaneza e que se poida chegar a unha escalada de violencia onde un berra e o outro tamén; e outras situacións non satisfactorias».

Tras analizar la violencia y sus causas es cuando se interviene. Lo hacen «en función do momento, o tipo de violencia e a relación que se establece entre os diferentes membros da familia». A partir de los datos obtenidos definen un plan de trabajo «con todos os membros», insiste Magdalena, «porque depende se hai ou non irmáns, se é familia monoparental, se existen conflitos graves ou un simple distanciamento entre a parella. E cando hai adopcións ten tamén causas relativas a esa situación», dice.

---

---

---