retumban voces no aire da media tarde. Non sabes de onde veñen. Retumban cando arrincas desde o pequeno val de Fontán, xunto das arquetas que nutren de auga a aldea de Ferreiros. E seguen resoando cando ascendes a pendente que fende os piñeirais e lévache até a ponte sobre a autoestrada, cerca do colexio público de Cespón. Entre a arboreda repican coma campás na túa cabeza as voces dos vellos amigos, aqueles que sempre estaban nos chanzos das escadas dos soños e das aventuras, aqueles que sempre vos acompañaron. E mesmo soan as voces daqueles que vos fixeron sufrir cando fuxiron e vos deixaron mangados enriba dos muros cando viñades de asaltar as cerdeiras dos veciños da outra punta da aldea.
Mais aqueles que antano foron os vosos camaradas, e que despois rexeitaron a vosa amizade, eses arestora son seres estraños para vós. Ao voso lado continúan os que, pese ao paso do tempo, non se apartaron da vosa sombra, mesmo cando as paredes se movían e falaban dialectos descoñecidos nas longas noites do inverno. Pero é inútil lamentarse, pensas, pois sabemos que non podemos negar a mortalidade, como igualmente entendemos que tampouco nos podemos esforzar en disuadir aos zoquetes avariciosos dos seus erros.
Retumban as voces dos mortos cando te paras no Espiño. Diante da casa dos vosos avós reinan a calma e un silencio vexetal. Miras para a laranxeira. E tamén para a oliveira, ao seu carón. Lembras cando na véspera do Domingo de Ramos lle cortabas unha rama con cantas máis cruces mellor. Pantasmas e pesadelos asaltábante na noite anterior a ir a misa. Na mañá dominical todos os rapaces da parroquia acudían á igrexa. Todos defendían os ramos coas súas forzas, mentres o señor cura explicaba a entrada de Xesús en Xerusalén sobre o lombo dunha borriquiña, o animal da pobreza, no que tamén fuxiu de Herodes cara ao exilio. Agora agárdalle a escalada ao monte Calvario coa cruz ás costas. Resoan as voces dos vivos na mañá da Pascua de Resurrección. Todos espertabamos cedo e iamos ás casas dos padriños buscar o bolo.
Desde o Espiño subiches até a Capela e despois visitaches as parras de Lara. Diante dos labores agromados, repasas o percorrido e reflexionas: «Acabas de contemplar unha vella oliveira. E, segundo tes escoitado, estabas diante dunha planta sagrada». Mais tamén tes ouvido algo semellante da vide. E musitas entre os dentes: «Gloriosa color do viño». E logo segues recapitulando: «Contan que a oliveira ten boa relación co acatamento. Outros vincúlana cos deuses clásicos, cos atletas olímpicos… Pero Xesucristo, antes de entregarse aos que o ían crucificar, retirouse ao Monte dos Olivos para rogarlle ao seu Pai que o liberase do peso daquela coroa de espiñas. E un tempo máis tarde, os curas usaron e aínda usan o aceite para unxir os cadáveres dos mortos.
Hai quen di sobre a vide que é un cultivo cristián. Obtén o sangue da terra e logo o transforma no sangue de Cristo (o mesmo ocorre co gran de trigo, que logo se converte no corpo de Xesucristo). Con todo, non podemos esquecer que os pagáns animaban con viño as súas tremendas bacanais. E logo de escoitar o doce canto dun merlo falácheslle á luz da tarde: «Non é o viño o que, como pensa moita xente, nos fai dano e desgraciados, senón ese feixe de palabras grandiosas e rimbombantes que nos ten abducidos: o máis aló, o sentido da vida, a patria, o amor ou desamor, a felicidade, a xustiza, a revolución, a riqueza…».
A luz que caía sobre os viñedos fíxoche rememorar aqueloutros días cando o suave sorriso do teu amor era capaz de parar o mundo, mentres que o teu corazón latexaba con tal taquicardia que mesmo o tempo marcado polos reloxos deixaba de existir.