Escribe Rafael Mouzo: «Xuntámonos na praza para ver un home alto, forte, con sombreiro branco»
30 mar 2025 . Actualizado a las 05:00 h.Eu non podo presumir de case nada máis que da memoria que teño, e sobre todo da memoria fotográfica. No ano 1952 en tiña seis anos e recordo perfectamente ao Americano, como lle chamabamos os rapaces da praza de Corcubión, ao musicoetnólogo Alan Lomax. Miña avoa, Carmen da Gancha, xunto coas outras veciñas da miña vila: s señora Amparo e María de Agosto; señora María das Setesaias, e as tres Xaviñanas, Lela, Maruxa e Juanita, cantaban e tocaban a pandeireta. Eran unhas de tantas parrandeiras de Corcubión.
Na vila de Corcubión había unha tradición ancestral que recolle moi ben o mestre exemplar don Juan Díaz Fernández, na revista Nerio que se publicaba nos anos 20 do mesmo século na miña vila: As Parrandas de San Xoán e San Pedro, que proceden da Idade Media. Da rivalidade entre Enrique IV de Trastamara e Pedro I o Cruel que dividiron a vila en dous bandos; Granada ou Campo do Rollo, e Rioseco ou Cabo da vila.
Os dous bandos pelexaban por cruzar a lumerada de San Xoán e eran violentas, que ten habido mortes e todo.
Esas parrandas continuaban en San Pedro de Redonda e, sobre todo, no Campo de San Roque. E rematan o día de Santiago na Ameixenda, conciliándose ambos bandos.
As coplas abundantes, publicadas nesa revista Nerio, eran insultantes, tales como: «Vide ó Campo dos Pexegos, cadelos de Trastamara, que enterrámosvos nos regos, os valientes de Granada.Nada queremos de vós, escravos dun can doente, que a Pauliña ten de Dios, por matar a nobre xente».
E volvendo ao Americano, miña avoa dicía que viña un americano e tiñan que cantar para el as Parrandeiras de Corcubión, e así foi unha tarde onde todos os rapaces nos xuntamos na praza, hoxe de Castelao, para ver un home bastante alto e forte, con sombreiro branco, que foi a gravar a todas as citadas, antes á casa de señora Mariña de Xelo. Alí cantaron e tocaron a pandeireta para o que logo resultou ser famoso Alan Lomax. Estiveron bastante tempo e case de noite miña avoa saíu e colleume da man para levarme para a casa. Para nós foi toda unha novidade.
Quen diría que 35 anos despois, a xornalista Margarita Ledo Andión, quen viviu un tempo en Oporto, nunha visita que fixo ao seu irmán, Xosé Lois, que foi secretario do Concello de Corcubión, entregoume unha cinta coa gravación que ela encontrou por casualidade na Universidade de Oporto. Nesa cinta están gravadas todas as coplas e cancións que cantaron as Parrandeiras de Corcubión, entre elas, as famosas Xaviñanas.
DNI: Rafael Xosé Mouzo Lago naceu en Corcubión en 1946. Foi profesor de inglés na bisbarra e tamén en Bilbao (dous cursos). Moi activo na vida política dende moi novo, ata dicía nunha entrevista que xa no ventre da nai lle nacera esa vocación, que xa tivera precisamente súa naia e mesmo seu avó. De feito, Rafael, que leva 53 anos casado (dous fillos) foi o alcalde da primeira corporación democrática no 1979, cargo que exerceu 24 anos, dos 29 que pasou na primeira liña política, e sempre moi activo na sociedade.