Rodrigo Costoya, escritor: «Ninguén pode poñer en dúbida hoxe a orixe galega de Cristóbal Colón»

O Circo de Artesáns dedica unhas xornadas ás orixes galegas de Cristóbal Colón, nas que inclúen unha exposición bibliográfica, unha proxección do documental Tras o Colón galego, de Pontevedra ao Novo Mundo (mañá ás 19.30 horas) e unha mesa redonda este venres na que participarán o escritor Modesto Fragha e o presidente da Asociación Colón Galego, Eduardo Esteban. Este ciclo foi inaugurado o pasado venres polo escritor Rodrigo Costoya (Torrelavega, 1977), que sentou as bases da galeguidade do descubridor na súa novela Portosanto.

—De ónde sae a teoría de que Colón era galego?

—Todo nace en 1890 cunha serie de investigacións feitas por Celso García de la Riega que falaban do idioma que utilizaba o almirante, que era un castelán da época cun montón de xiros galego-portugueses. A xerga náutica que utilizaba era atlántica e non mediterránea, non sabía falar italiano, co cal resulta difícil que fose de Xénova... Ademais, o único sitio no que existe o apelido Colón nesa época é na zona de Pontevedra. E a partir de alí empezan a aportar outras evidencias, como que os topónimos que Colón asigna aos territorios aos que vai chegando máis alá do Atlántico coinciden con accidentes xeográficos das rías galegas, máis concretamente da área de Pontevedra. E no último cuarto do século XX aparece un investigador, Alfonso Philippot, que di que Colón foi un nobre galego do século XV. Agora se están a contrastar as mostras de ADN da tumba de Colón de Sevilla e a da República Dominicana con mostras de familiares dese nobre galego que podería ser Colón antes de chamarse Colón.

—E non se trata dun nobre calquera...

—Aínda está por demostrar que fose el, pero hai moitos indicios e moi sólidos. Dende logo, ninguén pode poñer en dúbida hoxe que Colón fose galego, calquera investigador serio o contempla como a opción máis plausible. Que fose en concreto Pedro Álvarez de Sotomayor, Pedro Madruga, está por demostrar, pero é unha probabilidade moi atractiva e baseada en indicios moi sólidos.

—Cales son eses indicios? Que levaría a alguén como Pedro Madruga a deixar de ser quen era e embarcarse nunha aventura case suicida?

—Iso é longo de explicar. Foi unha das persoas máis poderosas da coroa de Castela, pero na guerra que ten lugar tras a morte de Enrique IV entre a súa irmá e a súa filla, escolle o bando equivocado. Perdeu moito poder e os Reis Católicos lle usurparon todas as súas posesións. Retiña certo poder por favores debidos na corte, o que o convertía nun inimigo a ter en conta. Así que cremos que alguén propuxo á outra parte un trato: que Pedro Madruga se fixese pasar por morto a cambio de ir de almirante dunha expedición da que será o vicerrei de todos os territorios que descubra. Nese trato todos gañaban.

—Unha tumba a cada lado do Atlántico. A verdade é que a historia está chea de cousas raras...

—Xa se demostrou por unha análise de ADN que os restos de ambas tumbas pertencen á mesma persoa. Houbo moito turismo necrolóxico, porque converteuse nunha figura de relevancia mundial. Calquera persoa de calquera parte do mundo sabe quen foi Cristóbal Colón. E morreu en Valladolid e foi enterrado nunha capela funeraria onde estaba, por certo, o pai de Pedro Madruga. Hai unha chea de coincidencias, por así chamalas, como esta. Como que a Pinta chegase ao porto de Baiona, o único porto que seguía sendo fiel a Pedro Madruga.

—Pois a min ensináronme que Colón foi un navegante xenovés.

—O propio interesado non quería que se soubese de onde vira, borrou todas as súas pegadas e por iso xurdiron elucubracións como a do navegante xenovés, que vén duns arquivos nos que atoparon o nome de Cristoforo Colombo, fillo dun mercader que viviu en Xénova ata os 26 anos e que non navegou ata entón. Ningún investigador de rigor mantén esa tese a día de hoxe.

—Poderíaselle sacar máis rédito turístico a todo isto, ¿non?

—Na illa de Porto Santo, en Madeira, teñen montado un importante patrimonio turístico co tema de Colón. Alí naveguei nunha réplica da nao Santa María. E só porque fixo alí escala. E na Gomera pasa o mesmo. Imaxina o que podería supoñer para Galicia, que teríamos a súa casa natal de Poio convertida en museo. Pero o importante é que se saiba a verdade.

«María Pita non so cambiou a historia da Coruña, cambiou a do mundo enteiro»

Os libros de Rodrigo Costoya, como Portosanto, O custodio dos libros ou Fillos de Gael, revelan unha paixón pola historia alimentada dende moi novo.

—De ónde lle vén esta paixón?

—Todos os que temos a inquedanza de contar algunha historia comezamos sendo primeiro grandes lectores. E no meu caso devorei dende novo as grandes novelas de aventuras. E chegou un momento na miña vida no que houbo un cambio, deixei de asumir unhas funcións laborais que me comían moito tempo e decidín que era o momento de intentar escribir unha novela. E xa tiña lido moito sobre a orixe galega de Colón e parecíame algo que merecía explicarse.

—Anda traballando nalgún novo libro?

—Estamos a piques de publicar a cuarta novela, pero é un proceso moi lento e coidado, ten que ser así para que as cousas saian ben. Aínda estamos a voltas co título. E xa estou escribindo a quinta.

—Segue na novela histórica?

—Si, aínda que cambio de época. Pero mantéñome en Galicia, cacheando neses feitos que tiveron relevancia a nivel mundial e que non sempre se coñecen ben.

—Adiántenos algo. De que feitos fala nesa nova novela?

—A todos nos soa María Pita. Pero do que non todo o mundo é consciente é de que ese día no que se derrotou a Drake mudou a historia non só da Coruña, senón do mundo enteiro. Eran os albores do colonialismo europeo, e o dominio mundial dunha potencia ou doutra decidiuse en gran medida na Coruña a raíz da derrota da Contraarmada enviada pola raíña Isabel I de Inglaterra para arrebatarlle a Felipe II Portugal e todas as súas posesións. Así que o mundo dividíase en dous bloques, e non sabemos como sería hoxe.

---

---

---