A RAG celebra ao poeta tras recibir un dos seus tesouros, unha edición facsimilar do Pergamiño Vindel que lle regalou Xohana Torres
19 mar 2021 . Actualizado a las 15:53 h.Non sei se a xenerosidade se herda, pero seguro que o amor ao país, se se inculca dende o berce, medra. Esta semana, Rosalía e Navia Franco Barreiro formalizaron a doazón á Real Academia Galega do facsimilar do Pergamiño Vindel que gardaba o pai na súa biblioteca. Xosé Luís Franco Grande contaba entre os seus libros máis prezados esta xoia de 1915 da que se puxeron á venda dez exemplares. Só un ano antes, o libreiro de vello Pedro Vindel descubriríao como forro dun clásico, De officiis, de Cicerón. Alí estaban as sete cantigas de amor de Martin Codax, que agora chegaban a nós a través dun pergamiño do tempo dos trobadores. Un unicum da nosa literatura. Aquela primeira reprodución facsimilar é unha xoia que recalaba en Franco Grande de mans da súa amiga Xohana Torres, da que confesaba en Os anos escuros. A resistencia cultural da xeración da noite (1954-1960) que toda a súa xeración estaba namorada dela pola súa gran valía.
Con motivo do Día Mundial da Poesía, a RAG homenaxea ao escritor cunha serie de vídeos de membros da institución que recitan poemas seus. As súas fillas súmanse cunha gravación moi especial e sentida no seu recordo que remata coa lectura dos versos que lles dedicou para explicarlles a razón dos seus nomes: Rosalía e Navia. E se de festividades falamos hoxe, neste Día do Pai, non se me ocorre mellor galano por parte delas que agasallar unha das xoias da súa biblioteca como herdanza ao país, nin forma máis bonita de recordalo.
Nado en Tebra, Tomiño, Franco Grande foi un home fondamente comprometido coa lingua que aprendera na infancia e co país dono de seu co que soñaba e polo que sempre loitou. O seu primeiro apelido definíao: era unha persoa clara, que interviña con firmeza e sempre despois de ter reflexionado. Lémbroo nas reunións do padroado da Fundación Penzol así, escoitando e opinando, case sentenciando porque as súas palabras nunca eran froito dun arrebato. Tamén o recordo tímido, discreto, a pesar de ser unha das grandes figuras deste país.
TRABALLO ÍMPROBO
A finais deste mes cumprirase un ano do seu pasamento. Marchou como el era, sen facer ruído, discretamente, no inicio do confinamento. A el debémoslle o Diccionario Galego-Castelán (1968), o «Franco Grande», do que se venderon máis de medio millón de exemplares, un traballo ímprobo para poder contar cunha ferramenta de consulta que naquel momento era tan necesaria. Pois, aínda que avogado de formación e de profesión, a súa figura estivo sempre vinculada ás letras: ensaísta, articulista, dramaturgo, poeta e lexicógrafo.
Naceu na República, pero só cinco meses despois produciríase a sublevación fascista que sumiría o país nunha longa noite de pedra. A súa lingua quedaba fóra dos ámbitos prestixiados, por iso o día que escoita a Novoneyra inaugurar as conferencias no Círculo Mercantil (1957) emociónase fondamente. Era a primeira vez que oía falar galego nun acto, nunhas xornadas que el e os seus compañeiros organizaran e que foran un éxito. En Compostela tamén coñeceu a Otero Pedrayo e asistiu ao parladoiro do escritor. Aquela cátedra marcaría a súa xeración, como tamén o fixeron as Festas Minervais, o certame da universidade que gañou en numerosas ocasións. Con dezanove anos xa lle concederan o premio de poesía do Centro Galego de Buenos Aires e despois o Premio Nacional de Literatura Rosalía de Castro por Entre o si e o non (1967). Versos marcados polo existencialismo, pola busca do ser no tempo, da identidade, da felicidade, que o sitúan como un dos grandes poetas da Escola da Tebra. Coa peza teatral Vieiro choído inaugurou a Colección Illa Nova que Galaxia creou para os escritores novos. E despediuse das letras co Libro das abandonadas, dedicado ás mulleres que o destino desamparou, pero mantiveron intacta a intelixencia e a dignidade. Nunca deixou de escribir e en 2015 deu ao prelo o excelente Xoguetes do tempo, onde hai unha fonda reflexión sobre a morte: «Non omnis moriar, di máis ben co poeta, / porque o que saibas ti facer eterno / non poderá con el sequera o tempo». E tiña razón, nunca morrerá de todo porque sempre volveremos á súa obra, a esa poesía íntima, pero tamén á comprometida: «Faremos esta terra ao noso xeito, / amodo, dende abaixo, / dende o cimento fondo á alta capia», farémola, Xosé Luís, seguindo o teu exemplo.
