Charo Soto, experta en onomástica: «Cada día póñense nomes novos aos nenos como Ézaro ou Dubra»

Sandra Faginas

FUGAS

ANGEL MANSO

Charo Soto, experta en onomástica e toponimia, vén de publicar «Dime quen leva o meu nome» con referencias literarias, cinematográficas e moitas outras

10 jun 2022 . Actualizado a las 05:00 h.

Charo Soto exerceu como profesora de Lingua e Literatura Galegas no instituto coruñés Eusebio da Guarda, e é coaturoa de tres dicionarios fraseolóxicos, ademais dunha experta en nomes. Gústalle o seu, María Rosario, pero recoñece con ledicia que cambia a maneira de percibilo cando a chaman Charín, Charuca, Rosariño ou Charona! Agora vén de publicar Dime quen leva o meu nome, unha escolma que pretende revalorizar os nomes propios, empezando polos galegos.

Regístrate gratis y recibe cada mañana en tu correo las principales noticias del día

—Como xorde este libro?

—Eu sempre fun unha namorada da onomástica e da toponimia. E dos nomes en concreto, pola propia beleza. Poño exemplos: entra unha profesora nova no instituto, chámase Elia, e eu digo: 'Que nome tan lindo!'. Para min que vén de Aelia, que foi unha emperatriz, e penso que teño que escribir algo sobre iso. Logo teño unha alumna que se chama Anduriña, e ese nome non figura en ningures, e vexo a necesidade de achegar algo sobre el. Despois coñezo a outra persoa que ten unha filla que se chama Azúmara, que é un río galego, e así vou sumando...

—Pero ti non quedas só na explicación do nome, senón que en 500 páxinas dás información literaria, de cine, etimolóxica...

—Si, quería dar esas referencias, non son todos nomes galegos, pero todos están escollidos por un criterio subxectivo de acordo coas miñas preferencias literarias e cinematográficas. Hai moitos galegos, pero tamén hispánicos ou prerromanos, como Atia, ou Drusila, que aparece en William Faulkner. Sabela é outro nome que está na obra de Castelao, pero tamén en Emilia Pardo Bazán... Pouco a pouco fun unindo distintos mundos culturais, porque a arte todo o iguala.

—Tes algún preferido?

—Iria, Noa... Ou algúns que evocan tempos pretéritos, como Dubra, que é un hidrónimo que indica auga. Ao igual que os hidrónimos Azúmara, Ézaro, Navia, Deva... Tamén hai moito afán de recuperar nomes que aparecen documentados, como Viria, Viriato, Viena ou Viana, que ademais son moi cinematográficos. Aí está a famosa película de Nicholas Ray, Johnny Guitar, na que aparece unha Viena, que está emparentado coa nosa Viana. Quen sabe se ten que ver o nome de persoa co de lugar? Por que non chamarlle a unha muller Clunia?

—Coruña está?

—Non, está Clunia, que é o nome literario da actual Coruña. Pero hai un Lugo, e tamén moitos nomes da toponimia. Chamor é unha montaña que hai en Silleda e eu coñecín a un Chamor. A min paréceme precioso; tes que ter amor pola terra para poñerlle a un fillo Chamor.

—Cres que o nome marca?

—Moito! Eu quixen poñerlle a meu fillo Amaro, pero non lle gustou á madriña e cambieino por Xácome. A el nunha etapa non lle gustaba por ser o único da clase, pero agora lévao con orgullo. Ás veces os nomes hai que merecelos.

—Hai nos últimos anos un interese por recuperar os nomes galegos?

—Si, a RAG está traballando niso, e mesmo desde un punto de vista prescritivo: informando da variante galega que deberiamos usar, como Filipe ou Felipe. Cal é máis documentada? É Noela ou Noelia? Pero tamén cada día nacen nomes novos. Eu coñecín un meniño chamado Alén. E moitos relacionados coa toponimia, como Ézaro ou Dubra. Se eu puidese decidir o nome dun neno, tranquilamente chamarío Sil. Aí está a capacidade de creación e de amor á terra.

—Tamén explicas hipocorísticos.

—Claro, como Xexé, que remite a Xosé; ou Xelís, de Xosé Luís, ou Charo e Charín.

—Hai nomes, como María, do que dás moita información. Foi difícil atopar dalgúns nomes?

—Hai unha descompensación difícil de evitar. Xosé, Ana, María ou Luís hai moitísimos na literatura universal e houbo que facer unha selección forte; mentres que de Nerea, Iria, ou Atia apenas tes personaxes.

—Que lles atraerá máis aos lectores?

—É un libro de fondo de armario para de cando en vez botarlle un vistaciño, creo que é interesante o afán, que nunca debe morrer. E mesmo servirá para debater cousas establecidas ou outras novas. O nome é tan importante que hai que sopesalo, pero canto máis saibas sobre o nome que levas, máis se enriquece un.

—Que nome che sorprendeu máis?

—Tana. Eu sempre crin que era exótico, árabe ou mediterráneo, e sorprendeume ver que na península, en Levante, hai cinco ou seis incricións dedicadas a Tana. Ou Atia, que pensas que só existe na península itálica, e aquí, en Compostela, hai unha inscrición con ese nome. Amaro está documentado na Coruña desde o século IX, estas cousas son as que hai que revalorizar porque nos enorgullecen.