Fillas de Cassandra, autoras do disco galego do ano: «Somos dunha estirpe loitadora, non permitiremos que nos calen»

Estamos en febreiro e o 2023 vai ser un ano prolífico para a música galega. Pero se a estas alturas hai un nome que soa por enriba de calquera outro é o de Fillas de Cassandra. Hoxe, da man de Nave de Lata —a nova cooperativa cultural que agrupa a Luneda e Tremendo Audiovisual—, e baixo a produción musical de Berto, publican o seu primeiro disco, Acrópole. Non semella moito dicir, pero non se enganen. Poucos proxectos musicais teñen espertado tantas e tan grandes expectativas con só tres sinxelos. Aínda que moitos están pendentes de anunciar, Sara Faro (Coia, 2001) e María Soa (Vigo, 1996) estarán este ano en varios dos grandes festivais galegos. Trasládolles o sentir que se percibe de que Fillas de Cassandra poden ser no 2023 algo como o que foi Verto no 2021. «Oxalá...», dinme. «Polo que suporía para trasladar a nosa mensaxe».

Porque esa é outra. Máis alá dos incuestionables achados musicais que este proxecto achega nese big bang xurdido da fértil colisión entre tradición e electrónica, Fillas de Cassandra teñen un discurso feminista lúcido, maduro e ao tempo lúdico que, entre outras moitas singularidades, ten a de tomar como punto de partida sete mitos clásicos gregos, todos eles femininos.

—Dedicades o disco a «todas as que foron feitas de olvido». Por que esa dedicatoria?

Sara. Porque todos estes nomes da mitoloxía foron esquecidos pola historia escrita polos homes. É unha maneira poética de dicir que, xa dende a súa propia concepción, estaban construídas como mulleres para ser esquecidas. Nós quixemos rescatalas. Non só as mulleres da mitoloxía, senón, no seu nome, a todas as mulleres.

—Que descubristes traendo á actualidade todas estas referencias mitolóxicas?

S. Máis que descubrir, constatamos algo que xa intuíamos. Que avanzamos moi pouco e que o movemento feminista e as súas reivindicacións seguen a ser tanto ou máis importantes que nunca. Se dous mil anos despois nós seguimos conectando cos mitos significa que están moi vixentes.

María. A xente conecta con isto porque, de repente, dáse conta de que o que contan os mitos é absolutamente presente e hai que seguir traballando por isto.

—Un dos primeiros versos que se escoitan no disco é «Nunca fomos ninguén».

S. É que ese é o fío do disco: ser feita de esquecemento, non ser ninguén... Si que é certo que agora, cantándoo enriba do escenario, sentimos que xa somos alguén. Que nos volvemos materiais e existimos. É superemocionante.

—«Non queremos ir máis que ata o fondo», repetides con insistencia en «Pandora». Que queredes trasladar con esa idea?

M. Queremos defender a posibilidade de chegar ata o fondo das cuestións, de ser curiosas. E que por esa curiosidade non nos condenen. A Eva condenárona por ser curiosa, a Pandora tamén... Semella que a curiosidade, no caso das mulleres, é a maneira de culpalas de todos os males da humanidade.

—A quen sentides hoxe como mulleres referentes?

S. A primeira referencia que me ven sempre é a miña nai.

M. Máis alá de mulleres concretas, que si que as hai, eu o que vexo agora mesmo como un gran paso adiante é a colectividade que se está formando, o movemento de solidariedade entre nós.

S. É un referente random, pero eu cando penso nunha muller no escenario facendo o que lle da a gana, vénseme á cabeza Nathy Peluso.

—«Somos as herdeiras dunha estirpe loitadora». Cal foi a herdanza máis importante que recibiches?

S. Por parte dos meus pais, que coseguisen que eu tivese un pensamento crítico sen impoñerme nada. É grazas a iso que eu estou facendo o que agora fago.

M. No meu caso foi estar conectada coa realidade social. Na miña casa á hora de comer sempre se escoitaba, e séguese escoitando, a radio, polo que a actualidade ou a política sempre formaron parte da miña vida cotiá.

—De Cassandra dicides que «quixeron calala e aquí estamos nós». Este disco é un xeito de saldar contas pendentes?

S. Eu cando penso neste disco penso que é un disco manifesto. E tamén é un disco superdidáctico. Estámoslle a facer un favor aos profesores de cultura clásica... (rin).

M. Si, nós como fillas de Cassandra, á quen intentaron calar pechándoa nunha torre e dicindo que estaba tola, estamos aquí para reivindicala, para transmitir o que ela querería dicir. Somos fillas desa estirpe loitadora, non permitiremos que a nós nos calen.

—Credes de verdade que se esta a reescribir a historia, como dicides en «Acrópole», o tema que pecha o disco?

S. Este disco reescribe mitos femininos dende outra perspectiva. Dalgún xeito, a historia reescribiuse.

M. Pero é que, coma nós, hai moitísima xente reescribindo a historia ou, aínda é máis importante, facendo historia nova.

—Se dentro de dous mil anos a dúas rapazas se lles ocorre facer un disco como o voso, cales serían os mitos de hoxe en día aos que recorrerían?

S. Cústame moito pensar que o mundo siga existindo dentro de dous mil anos (rin). Tamén che digo que se dentro de dous mil anos alguén ten que facer un disco coma este, agardo que a humanidade se teña extinguido antes.

—Falabades antes da herdanza social e cultural. Dende a vertente musical, que herdanzas recibistes?

M. Eu asumo dúas vertentes. O levar dentro de nós a música tradicional -tanto pola miña familia como por Sara, que foi cantareira e pandeireteira- e, por outra, conectar coa música que nos fai pasalo ben, que nos chega doutro xeito ao corazón. A min pasoume con Baiuca e co disco de Contrapunto de Tanxugueiras, que conectaban esas dúas cousas. Foi como «non me podo crer que vou a unha discoteca e aínda por riba de escoitar un tecno que me enche o corazón, sinto que me explota porque vai fusionado coa tradición galega».

S. No meu caso, miña nai meteume aos tres anos nun grupo de pandeireteiras e alí estiven ata os 16, que o deixei polos estudos.

—Antes de que aparecera Berto para facerse cargo da produción, cal era a idea musical que tiñades para o disco?

M. Nós tiñamos claro que os temas tiñan que funcionar tamén en acústico e que pidésemos defendelos nós co piano, percusións e dúas voces. De feito, faremos algúns concertos nese formato.

S. Cando nos coñecemos, non nos sentamos a falar para dicir «imos facer este tipo de música». Puxémonos a tocar xuntas e foi saíndo soa. Nós a Berto chegámoslle xa con todo o disco composto.

—E cal foi a achega de Berto, en que se nota a súa man?

M. Para min, coñecer a Berto foi un punto de inflexión. Foi atopar o fío entre a música que estabamos facendo e a música que queríamos facer, para que fora festa. Berto foi o que puxo a festa.

S. Ver como apostou por nós dende o minuto un e como se involucrou foi importantísimo. Agradecemento infinito a Berto.

—Chama a atención a contención coa que utilizades a electrónica. Calquera músico collería os 30 segundos finais de «Eco» e faría un temazo de tres minutos só con iso. Pero vós limitádelo a ese anaco final.

S. Iso foi unha loita moi grande porque, é certo, escoitas esa parte tecno e dis por que non poñemos dez compases máis. Pero é que a nós interésanos moito que se queden tamén co resto da canción.

M. É que a canción chega a ese remate polo contexto de todo o que fixeches e dixeches antes. E así como se entende.

S. Se pinchas Eco en catro puntos diferentes non parece que sexa a mesma canción. Iso é o que buscabamos.

M. Que conste que nos directos igual alongamos un pouquiño ese finais tecno (rin).

—Tamén chama moito a atención o tratamento case coral que facedes das voces.

M. Cantar a voces é o meu soño. Para min, como funcionan as voces entre elas é a base de todo.

S. Cando nos coñecemos, hai ano e medio, eu era absolutamente incapaz de cantar a voces. Pero aprendemos a empastar tanto que hoxe, aínda que en solitario temos voces moi diferentes, chega un punto no que nas cancións non somos capaces de distinguir cal é a voz de cada unha.

—Cassandra foi condenada por negarse a manter relacións sexuais con Apolo. O tema da sexualidade é abordado con moita naturalidade no álbum.

M. Totalmente. É que eu doume conta de que nunca se fala disto entre nós. É incrible o contraste que hai entre os homes, que falan de sexo dende que son pequenísimos, e nós, que non nos atrevemos case nin a dicir que nos veu a regra. De aí o punto de tratar de falar con normalidade, de dicir claramente o que nos está pasando e sentirnos tranquilas manifestándoos con respecto ao sexo.

S. Outro tanto pasa coa violencia sexual contras mulleres. Conforma a nosa propia intrahistoria. É algo do que nin sequera falamos entre nós. Para min foi revelador a primeira vez que dixen «pasoume tal cousa» porque, de repente, a todas as que estabamos alí lles pasara tamén. Iso é sanador. Exímete de calquera tentación de culpa.

—As veces asociamos certos comportamentos de desprezo da muller con xeracións pasadas. No voso entorno e na xente da vosa idade, sentides que se deu un paso adiante ou séguense a reproducir os esquemas?

S. Ante un movemento de loita, como neste caso é o feminismo, sempre xurde outro na dirección contraria. Eu agora o que noto son uns extremos moito máis fortes.

M. Canto máis grande se volve o movemento feminista máis forte se volve tamén a defensa dos valores establecidos. Eu, por unha parte, as veces sinto que vivo nunha cámara de eco, porque toda a xente do meu redor pensa semellante a min e pensas «dios, por fin estamos avanzando», pero despois saes ao mundo real e aí xa hai de todo. En calquera caso, eu si que teño a sensación de que hai un paso adiante. Nos espazos onde nós nos movemos de noite temos un respecto que hai catro ou cinco anos, que non é nada, eu non tiña.

—A elección do galego é un postulado inamovible?

M. Si, de momento non temos pensando facer música en castelán. Aínda que as dúas somos neofalantes, apetécenos comunicarnos así. Hai que nos di que teríamos que facer un disco en castelán para movernos por fóra. Pero non, xa nos imos mover por fóra igualmente e cantando en galego.

S. Tanxugueiras ou Baiuca demostraron que se pode facer. Literalmente, non hai fronteiras.

—Sobre todo ao principio, pero nalgúns casos aínda agora, cando se fala de Fillas de Cassandra cítase a Tanxugueiras como referencia. Chegouvos a fartar a comparación?

M. Para nada. Entendemos a situación. Somos mulleres, cantamos en galego, temos unha pandeireta e utilizamos a electrónica.

S. É marabilloso que a xente nos conecte con imaxes referentes de mulleres. Pero que ninguén agarde que vai atopar no noso disco algo semellante a Tanxugueiras.

—Aínda estades en pleno proceso de inmersión na industria musical. Que e o menos vos está a gustar do que estades descubrindo?

S. A min doeume que cando saíu Lisístrata (Varre Vasoira) houbo voces que dixeron «esto lo están haciendo para petarlo». Cando en realidade ese retrouso xurdiu porque o canta a familia de María. Para nós era algo como íntimo. Non tiña ningún afán comercial.

M. A min o que me molesta é que, a veces, cando chegas a un concerto pensan que ti non tes nin idea nin de onde hai que enchufar un cable. Certo é que agora, que xa somos un pouco máis coñecidas, póñennos máis en valor e aténdennos ao que lle dicimos. Pero esa condescendencia ou ese paternalismo fastidia bastante.

—Como son María e Sara cando non son Fillas de Cassandra?

S. Cheguei a un momento no que xa me custa distinguir. A Sara que non é Fillas de Cassandra é a que está estudando Dramaturxia e Dirección de Escena en Oporto. Pero é chegar aquí e xa meterme directamente en Fillas de Cassandra. É indisociable.

M. Neste momento as dúas temos claro que Fillas de Cassandra é o noso proxecto principal. O resto pode agardar.

—Sara, que é o que mais che fascina de María?

S. O claro que ten o que quere facer. É intransixente. As veces é o que me pon de máis mala ostia pero recoñezo que esa intransixencia foi a que en moitas ocasións nos levou a facer cousas fascinantes. Se María non tivera dito imos facer isto porque isto é o que queremos, non o teríamos feito. Eu ás veces vexo as cousas imposibles. E María non ven imposibles. Soña moi lonxe.

—E a ti, María, de Sara?

M. Que se apunta a todo. Que proba con todo. O atrevemento que ten ela apoia a miña ousadía. É como que nos retroalimentamos. É perfecto.

---

---

---