A revolución tecnolóxica, está a túa empresa preparada para o reto?

MERCADOS

CESAR QUIAN

Como cada ano, a compañía R reuniu no marco das súas Xornadas Tecnolóxicas a profesionais e responsables de empresas galegas para analizar a transformación que se vén producindo nos últimos anos, así como o papel que xogan os seres humanos na era dixital

25 jun 2023 . Actualizado a las 09:18 h.

A revolución tecnolóxica é imparable, pero o rol que xogan os seres humanos seguirá primando á hora de liderar a profunda transformación que vén por diante. Esa foi unha das conclusións das Xornadas Tecnolóxicas de R organizadas este mes co obxectivo de reflexionar arredor dos cambios que experimentou o mundo nos últimos anos. Ao abrigo dunha mesa profesional, compartiron experiencias Shlomo Ben Ami, exministro de Asuntos Exteriores de Israel; José Penas, director comercial de R; Macarena Estévez, socia emérita de Deloitte; Ramón Bueno, director de Delivery de Plexus Tech; e Jorge Vázquez, responsable Virtual Factory en Gestamp. As súas intervencións xiraron sobre a revolución tecnolóxica e a capacidade das empresas para axustarse á era dixital.

Innovación

Preguntado polos plans impulsados por R para afrontar o contexto económico actual, o seu director comercial —José Penas—, explicou que «todos os anos dicimos que estamos nun momento complicado e este temos que volver dicilo, sobre todo, se atendemos á situación xeopolítica». Neste contexto, apuntou, «non queda outra que tomar certas medidas de calado». E, no seu caso, detallou que «decidimos expandir as nosas infraestruturas. Imos pechar o ano 2024 con 175 millóns de euros de investimento en redes de nova xeración. Temos o 95% das redes UIS, é das máis extensas. E, no que refire a cobertura de radio de telefonía móbil, estamos a falar de que combinamos tres redes e iso converte a calquera operador do grupo MÁSMÓVIL nos que teñen o menor grao de indispoñibilidade do mercado. Pero tamén hai que facer unha aposta pola innovación». Penas tamén sinalou que «fixemos varios pilotos co 5G e agora tamén estamos centrados en darlle servizo de valor engadido a esa tecnoloxía». Non obviou a intelixencia artificial. Nese sentido, asegurou que «contamos cun departamento completo que leva catro anos de experiencia desenvolvendo proxectos». Ademais, apostou, para combater a complexidade tecnolóxica, «por ir con alguén da man. Somos moi de quilómetro cero, de traballar coas empresas máis próximas para chegar aos nosos clientes e ás nosas clientas».

Ante a heteroxeneidade das ferramentas tecnolóxicas, o director de Delivery de Plexus Tech —Ramón Bueno— fixouse «nas persoas e no seu talento» porque «ao final, o importante é o coñecemento que teñen as persoas desas ferramentas tecnolóxicas e como son capaces de sintetizar todas esas capacidades en funcionalidades que acheguen valor. É unha aposta que desde Plexus temos claro porque o talento das persoas vai marcar a diferenza». Pola súa banda, Jorge Vázquez, responsable de Virtual Factory de Gestamp, aludiu ao 5G como «a tecnoloxía panca para lograr o que xa denominamos como Smart Factory e aí hai dúas verticais claras: a da máxima conectividade e a baixa latencia». Ambas van permitir «alcanzar a obtención de datos de todos os nosos procesos para poder mellorar e optimizalos». Esa é a ruta que eles, sinalou, marcáronse desde a propia compañía.

Os cambios no ecosistema empresarial son veloces. A propia Macarena Estévez —socia emérita de Deloitte— recoñeceu que «é moi difícil estar ao día de maneira profunda». Na súa intervención, citou o blockchain, «segura de que non todos saben o que é porque é un concepto que se fai bola». Ao seu xuízo, «non fai falta que todos saibamos facelo e crealo, pero si polo menos ter a cultura de entender que é». Para dominalo, suxeriu «hai que contratar a xente nova que saiba ben as reviravoltas destas cousas» porque «o máis importante é non ser ignorantes, aínda que nos custe entender os conceptos, debemos facer o esforzo por tentar entendelos porque se non contarannos mentiras e non teremos armas para saber que o son». Por último, o exministro de Asuntos Exteriores de Israel analizou a experiencia no desenvolvemento tecnolóxico de Israel sen perder de vista o escenario actual. Shlomo Ben Ami apuntou que «creo que un dos problemas aos que nos enfrontamos é que gran parte dos inventos non responden a unha estratexia, senón que crean necesidades que non sabiamos que tiñamos». Nese sentido, referiuse á rede social Facebook da que dixo «foi unha necesidade dun mozo de Harvard, inventouno e mirade que monstro creou». Na actualidade, engadiu, «hai un clamor pola regulación e as empresas así o entenden tamén». E sobre a experiencia israelí, mencionou que «todo está relacionado coa supervivencia e iso pode levar a tácticas non moi positivas». As tecnoloxías —concluíu—, nalgúns países, «necesitan moitísimo máis control».

 Desafíos

Á hora de navegar polo escenario económico actual, de conter os vaivéns continuos que emerxen a nivel mundial, os participantes sinalaron as claves que lles permitirán ás empresas encarar os próximos desafíos. Así, Estévez sostivo que «o ser humano sempre foi evolucionando e, ao final, vainos levar a un bo sitio». E reiterou que «temos que preocuparnos máis polas xeracións, polos nenos do futuro». Penas avogou por «seguir animando á xente a que utilice a tecnoloxía ao máximo dentro das súas capacidades» porque «grazas a ela chegamos aquí e, a partir disto que temos, poderemos proxectarnos no futuro». Pola súa banda, Vázquez asegurou que «dentro duns anos verase claro que unha empresa que queira ser competitiva terá que ser dixital. Non só porque cho pida o proceso para optimizar resultados, senón porque o reclame o cliente final». Shlomo Ben Ami tamén se mostrou optimista ao mirar ao futuro porque «se ollamos o percorrido que a humanidade fixo, o home sempre logrou controlar o produto dos seus inventos. En xeral, a humanidade foi avanzando e controlando a máquina. Esa capacidade seguirá existindo». E, por último, Bueno, insistiu en que «isto xa empezou e temos que seguir, como persoas e como compañías, para que non nos pille o touro. Pasa o mesmo que cando eu era un rapaz e estudaba inglés. Insistíase moito niso, pero ao final non seguimos o ritmo. É o que nos pode pasar».

 

-

Shlomo Ben Ami: «Hoy la guerra no es sobre tanques, sino sobre quién controla las tecnologías»

 

M. Meizoso

Historiador entusiasta, Shlomo Ben Ami (Tánger, 1943) fue ministro de Asuntos Exteriores de Israel, embajador de su país en España y negociador jefe en las conversaciones de Camp David en el 2000. Docente y escritor, su huella y su compromiso con la defensa de los derechos humanos emerge en cada una de sus publicaciones y en cada una de las conferencias que imparte. «Yo creo en el mundo libre, siempre gana», subrayó.

— Desde el punto de vista de la geopolítica, en que mundo diría que vivimos?

— La historia se mueve a través de cambios de paradigma, de signo. Ahora estamos en uno nuevo cambio que tiene algunas vertientes importantes. Una es el hecho de que Putin se había revelado contra la ley de hierro del ascenso y caída de los imperios. Él quiere hacer renacer la Unión Soviética porque para él es la mayor tragedia del siglo XX. Y eso es lo que estamos viendo en Ucrania. Este es un cambio de signo importante porque volvemos a la guerra entre por los de potencias. Es un mundo que vuelve al enfrentamiento y volvemos a una especie de guerra fría. El otro cambio está representado por la tecnología. Hoy las guerras no son sobre quién tiene más tanques o aviones, sino sobre quién controla las tecnologías, también las del futuro.

—En ese futuro que menciona, mudará el papel que juegan las empresas tecnológicas dentro de la política internacional?

— Juegan un papel primordial porque en eso está la carrera. Por ejemplo, en el temor que hay en EE.UU. ante sistemas benignos de comunicación como TikTok, por se puede ser algo que sirve al sistema de inteligencia militar chino. De hecho, últimamente, en el Congreso de los EE.UU. hubo presión para que se compre esa red social por una empresa norteamericana. En este momento, las empresas deberían seguir investigando e invirtiendo para así llegar a la curva de crecimiento. Sobre qué ocurrirá con las nuevas tecnologías, como la inteligencia artificial, pues tendremos que verlo porque, por el momento, no hay más que curiosidad. No sabemos si ese será el cambio que nos llevará a una nueva era de la humanidad o no, pero ya hay quien se rebela. La tecnología en sí misma es neutra, el hombre es lo que la convierte en fuerza benigna o maligna. Y, atendiendo a la historia de la humanidad, siempre estamos dados a darle una interpretación maligna, como una herramienta de guerra. Y se eso ocurre estaremos en una era peor que en la etapa nuclear.

— Las tensiones geopolíticas, cómo están afectando a las inversiones y cómo cree que las empresas gallegas pueden navegar por esos desafíos?

— Primero, no hay que intentar inventar la rueda porque gran parte de lo que se necesita ya está inventado. Por lo tanto, hay que colaborar con conocimiento. Y, segundo, hay que contribuir al máximo al desarrollo del propio capital humano. Aquí, España tiene el suyo. En los años 60 estaba basado en el sol y en el turismo. Eso no muere, pero otra ola, la de la adaptación del mundo tecnológico llegó y se ve claramente. Lo que más me preocupa como ciudadano, padre y abuelo es el hecho de que, nuestra carrera tecnológica, nos hace ir eliminando la sensibilidad de cara a las carreras universitarias de filosofía, letras y pensamiento. Hoy los presupuestos que se canalizan a esas carreras van descendiendo porque todos quieren formar parte de esta ola tecnológica. Pero qué mundo es este si no se puede estudiar a Platón o no conocemos lo que plasma la Biblia. Ya no seremos humanos. El futuro está en la tecnología, pero hay que mantener el interés y ser generoso con esas carreras universitarias. Las revoluciones industriales que hubo en el pasado demostraron que no tiene que ser así porque cada salto tecnológico que se dio no implicó reducir el mercado laboral. Pero claro que podría ocurrir si entramos en un mundo de coches autónomos y de eliminación de carreras universitarias. Eso es importante y hay que tenerlo en cuenta.

 

-

Macarena Estévez: «Al futuro hay que mirarlo con los ojos de un bebé»

 

MARIA MEIZOSO

Mirar al futuro con los ojos de las generaciones próximas. Esa fue la propuesta que expuso Macarena Estévez, socia emérita de Deloitte, a la hora de analizar el fenómeno de la singularidad tecnológica y la aparición de la inteligencia artificial.

—¿Por qué es tan importante hacerlo desde ese prisma?

— Al futuro hay que mirarlo con los ojos de los niños que aún no nacieron, con los ojos de un bebé. Siempre veo que hablamos del futuro con limitaciones del que pensamos en la vida y no puede ser. Hay que visualizarlo pensando en el qué se van a encontrar y en cómo van a vivir esa realidad aquellos que no nacieron. Con un matiz importante porque ahora les estamos abriendo la puerta desde un punto de vista y, el mundo al que van a entrar, va a ser otro. Esos niños no van a tener nuestra experiencia de vida.

—Dice que caminamos hacia una singularidad tecnológica. ¿Qué significa?

—Que no se evoluciona a una velocidad constante, sino de forma acelerada. Esa aceleración es la que produce la singularidad y matemáticamente eso se va a producir salvo que haya algo que corte esa curva. Nadie sabe muy bien qué va a pasar, pero lo importante de todo esto es que en torno al 2023 sí se nota que hay un crecimiento, pero nada en comparación con lo que viene. Todo eso nos hace estar desbordados, no nos da la cabeza para tanta cosa, ni tampoco a los empresarios para tanto cambio y para tanta frustración. El cambio rápido estresa al ser humano. Mi hipótesis es que estamos en el peor momento, estamos desbordados, pero a medida que vayamos aprendiendo a trabajar con las máquinas, a no tener que controlar todo lo que hacen, vamos a recuperar parte de nuestra vida y vamos a tener más tiempo. Hay que confiar porque eso también va a pasar en las empresas. Los más jóvenes ya tienen esa confianza absoluta.

—Y, ¿cómo se confía más en las máquinas?

— En este punto hay una cosa muy importante que debemos saber y es que hay dos tipos de inteligencia artificial, la industrial y la social. La primera es la que trabaja con procesos, con máquinas. Es una IA que desarrollamos y que no se equivoca nunca. Y la otra es la IA que ponemos a trabajar con los seres humanos y que no funciona tan bien porque somos erráticos. A esa IA le cuesta manejar nuestros errores. Y ya no sabes se creer a los que están a favor o en contra.

— ¿Cuáles son los pro y los contras de su uso?

— A favor aparecen las mejoras en la salud, la seguridad automotriz, o el acceso a la información. En contra están la desigualdad o los resultados inexactos. Es difícil encontrar un punto de equilibrio, pero sí tengo claro que en el centro de las compañías tienen que estar las máquinas conectadas entre sí porque tenemos acceso a millones de datos en tiempo real y eso es incompatible con los seres humanos. Nosotros no somos capaces de manejar tal cantidad de imágenes o datos. Por eso, la máquina tiene que estar conectada con otra máquina para que alcance su fin.