Houbo un tempo no que os hispanos eran os outros. Os romanos, donos do mundo, miraban estas terras con desdén. Eramos os hispanos, xunto cos gladiadores, homes sen voz que loitaban para entreter os cidadáns da gran Roma. Non tiñan dereitos, só forza, eran carne de circo.
Penso niso cando escoito discursos actuais nos que o termo «hispano» reaparece para trazar fronteiras invisibles, para diferenciar «os de raza» —coma se iso existise— dos que veñen doutros lugares.
Pregúntome se os hispanos nos trasladamos ao outro lado, se esquecemos que fomos desprezados.
A emigración, xeralmente, non se escolle, imponse. Un non marcha da terra por pracer, faino porque non lle queda outra. Galicia sabe ben diso. Basta con mirar a icónica foto de Manuel Ferrol nun porto: un maior e un neno apertados entre bágoas suspendidas mentres un barco leva consigo futuros incertos. Moitos daqueles adeuses foron sen volta, con cartas que chegaban tarde e lembranzas que afundían entre as mareas.
A historia repite ciclo con novos protagonistas. Son outros os que chegan, os que cruzan océanos en travesías imposibles, xogando a vida por un anaco de terra onde poidan empezar de novo. Algúns non o conseguen. O mar, que foi sempre camiño, convértese ás veces en tumba silenciosa.
Entón pregúntome: onde queda a responsabilidade colectiva de antepoñer a vida a calquera debate político, económico ou electoral?
En que momento esquecemos que fomos os outros? Deberiamos revisitar esa vella foto no porto e compoñer un álbum mellor.