A relevancia patrimonial dos petróglifos galegos é un feito indiscutible; perfectamente xustificable desde moitos puntos de vista. Outra cuestión interesante é valorar o grao de emoción que provoca en cada observador, aínda que parécenos que é un dos moi escasos patrimonios que permiten achegarnos a un pasado remoto e facernos sentir parte dun proceso cultural compartido, iso que nos configura como pobo. E tamén, imaxinar cousas diferentes a cada observador, todas elas suxestivas, estimular o orgullo por ese tesouro inaudito que se nos transmitiu.
Poden recoñecerse incontestables luces: áreas arqueolóxicas nas que se pode gozar dunha visita razoablemente agradable, espazos tan singulares como o Paar de Campo Lameiro, e sobre todo moitas accións menores, impulsadas por axentes diversos (concellos, asociacións, comunidades de montes, etcétera) que puxeron en marcha actuacións que nos merecen enorme respecto.
Pero adivíñanse certos detalles que ocultan a mirada superficial: a incapacidade para visualizar os petróglifos, a inexistencia dunha web institucional con boa información; a falta de visitas guiadas; a carencia de acceso público a calcos ou fotogrametrías; a falta de mantemento dos sitios (pasarelas, sinalización, vexetación)... E por suposto, a necesidade dun cambio radical nas estratexias de limpeza de petróglifos, eliminando as agresivas técnicas que eliminan os liques. Todas as cuestións anteriores poderían explicarse e debaterse máis detalladamente, e sobre todo trasladarse a protocolos de boas prácticas para a adecuación, a xestión da visita e o mantemento dos sitios con arte rupestre abertos ao público.
Por moi graves que nos parezan, os problemas descritos ata o de agora son tan só evidencias menores dun asunto de maior entidade. E unha mirada cara á totalidade do conxunto axúdanos a ver carencias inasumibles. O mellor exemplo, a desfeita producida polo lume; un problema que causou a desaparición de centos, senón miles, de grafías prehistóricas. O peor é que se trata dun risco que non fai senón aumentar, ao mesmo tempo que o cambio climático e favorecido por erróneas políticas industriais. Pero sexamos razoables, resulta posible conter o risco de incendio, ou do resto de factores que inflúen na preservación dos petróglifos, incluso o aleatorio vandalismo? A resposta é que, a pesar da complexidade do reto, resulta posible e viable se se despregan as ferramentas necesarias.
Cremos que o núcleo de todos os problemas sinalados, e en xeral o abandono dos petróglifos, é a ausencia dun plan global, un programa que aborde todas as necesidades, todas as accións posibles, todos os axentes dispoñibles: un plan de xestión para os petróglifos galegos. Mirando con certa perspectiva, e cumpridos máis de corenta anos do Estatuto de Autonomía, é lamentable que non fósemos capaces de formular un plan específico de protección para o noso patrimonio máis singular. Chegou ou tempo de devolver en afecto e coidado ese amor outorgado, tanta alegría recibida.