Las borrascas ponen a prueba las zonas inundables de la provincia de A Coruña

Redacción SANTIAGO

SANTIAGO

Ana Garcia

Cuatro estaciones de aforo de caudales superaron estos días el umbral de riesgo

08 feb 2021 . Actualizado a las 11:41 h.

Al mal tiempo, buena cara. Salvo en aquellas zonas de la provincia de A Coruña potencialmente inundables, como el río Mandeo en Betanzos, el Tambre a su paso por Santiago o las redes fluviales que desembocan en la costa coruñesa. Los primeros días de la semana pasada pusieron a prueba algunas de estas zonas debido a las fuertes precipitaciones, que se concentraron en el suroeste de la provincia debido a la acción de los vientos y que registraron máximos en la jornada del martes.

Esas lluvias acabaron por desbordar varios puntos del cauce del río Tambre en la zona de Santiago, que tiene más de 100 kilómetros de zonas inundables. La semana pasada hubo incidentes en Sigüeiro (Oroso) y A Pontemaceira (Negreira). En el primero se inundó el tramo de paseo junto al río, cerca del casco urbano, algo habitual cuando se dan lluvias intensas como las de esos días. Por su parte, el embalse Barrié de la Maza de Negreira registró un 74 % de capacidad y las compuertas de la presa del Tambre (entre Brión y Negreira) tuvieron que desaguar durante varios días para evitar el colapso en esa zona. También desbordó el río Sar, que anegó el paso que da acceso al núcleo de Codesido (Rois) y Augas de Galicia activó avisos por posibles desbordamientos en más puntos del área.

La mayoría de estas zonas están catalogadas por la Administración autonómica como potencialmente inundables debido a las crecidas de los ríos. Algunas llevan años con esta etiqueta, mientras que otras son de reciente incorporación. Un ejemplo es la de Rego Maior (Sada), que se incluyó en esta lista en el 2018 al registrar inundaciones importantes dos años antes. En el área coruñesa está el Anllóns, que a su paso por Carballo se considera inundable. También A Coruña, aunque por riesgo de inundación costera en barrios como Montealto o el Ensanche.

Ferrolterra también registró incidentes, aunque urbanos, como los del martes por la tarde en Narón. De las 28 estaciones de aforo de caudales de Augas de Galicia en la provincia de A Coruña, cuatro superaron el 25 de enero el umbral considerado de riesgo de inundación: las de Mera (Ortigueira), Rego das Mestas (Valdoviño), Xubia (San Sadurniño) y Mandeo (Aranga).

PACO RODRÍGUEZ

«As borrascas do norte con vento de oeste levaron a auga ao Barbanza»

Os ventos de compoñente oeste levaron as chuvias da semana pasada cara o suroeste da provincia da Coruña, explica Carlos Otero, un dos predictores de MeteoGalicia. Esas precipitacións e as que se levan arrastrando desde a segunda metade do mes de xaneiro levaron algúns ríos a desbordarse.

-Por que choveu tanto a semana pasada na provincia?

-Tivemos dúas configuracións de atmosfera diferenciadas, unha delas é a habitual. Estamos afectados polas borrascas situadas ao norte que veñen do Atlántico e xeran circulación de ventos con compoñente oeste. Eses ventos achegaron moita humidade desde o mar e o martes chegou unha fronte estacionaria moi activa que atravesou a comunidade moi lentamente.

-Onde se concentraron as precipitacións?

-Sobre todo no suroeste da provincia da Coruña e logo xa na de Pontevedra a causa deses ventos. O día de máis chuvia foi o martes, cando superamos os 100 litros por xornada. Iso é moito. Logo tamén estivemos en avisos por acumulacións de máis de 40 litros en 12 horas. Na contorna de Narón houbo máis de 40, en Compostela foron 53 e en Santa Comba recollemos 98 litros nun día. Onde máis auga houbo foi na zona do Barbanza, que chegou aos 125 litros. O mércores, aínda que menos, tamén houbo algo. Cara ao oeste foi onde máis choveu, logo na Coruña xa baixamos aos 11 litros, en Guísamo 17 e en Mabegondo chegamos o martes aos 24. Os seguintes días xa choveu un pouco máis por aí, sobre todo cara ao venres.

-A que se debeu ese cambio?

-A partir do martes, unha vez que pasa a fronte, quedamos nunha situación de chuvascos ocasionais máis persistentes no oeste de Galicia por eses ventos de suroeste que tivemos ata o xoves. Aí entrou aire frío nas capas altas da atmosfera e seguimos con chuvascos, pero o vento cambiou a nordés. Cando é suroeste chove na fachada atlántica, pero cando é nordés chove no litoral norte. O venres notouse un pouquiño máis na Coruña que o martes, cando o vento levou as chuvias cara ao Barbanza.

-Con toda a auga que caeu, houbo moitos ríos que desbordaron.

-Ao desbordamento contribuíu a auga que caeu o martes, que foi directamente ao caudal, pero tamén toda a que vimos arrastrando de xaneiro. Foi un mes moi húmido con borrascas que trouxeron bastantes chuvias e a iso sumouse o martes, que foi o día de máis auga. Os ríos aliméntanse das chuvias da xornada, pero tamén dos acuíferos. As precipitacións de todos eses días encheron o terreo de moita auga e logo case toda a que cae acaba neles.

-Que tempo se espera para esta semana?

-A previsión é de borrascas activas con chuvias e ventos fortes en toda a provincia. Mañá volvemos ter unha nova borrasca que vai pasar moi preto de Galicia.

Sandra Alonso

Los asentamientos de población y de actividades en esas áreas multiplican las amenazas

Augas de Galicia dispone de un protocolo de actuación para tratar de minimizar los riesgos de inundaciones, que existen principalmente por el asentamiento de población y de actividades sociales y económicas en las zonas inundables de los ríos. Así, cuando se esperan lluvias intensas, Augas de Galicia realiza una predicción de posibles desbordamientos, usando datos de la predicción meteorológica para las siguientes horas y de los caudales medidos en las 28 estaciones de aforos repartidas por la provincia, en puntos representativos de las distintas cuencas de la demarcación Galicia Costa. La predicción se calcula por el modelo Artemis a partir de los datos geolocalizados de la predicción de lluvia. Si Artemis predice que el caudal esperable supera los umbrales de desbordamiento definidos para cada tramo de río, se activa el protocolo y Augas manda la información a las administraciones y autoridades competentes en protección civil, que pueden anticiparse así a los acontecimientos, además de disponer de información sobre las áreas de riesgo.

En las zonas con un mayor riesgo, Augas ha desarrollado un programa de medidas para reducirlo. Aunque son específicas para cada área, con carácter general se considera necesario que los concellos tengan planes de emergencia ante inundaciones, que el urbanismo de las ciudades respete las zonas más peligrosas, que se aseguren las actividades que puedan verse afectadas ante o que se controlen los usos permitidos en esos puntos.