Facer dos patróns rítmicos máis representativos da pandeireta galega un paquete de sons libre de dereitos

Alberto Cernadas e Adrián Blanco traballan a miúdo con packs de samples. Úsanos a diario para compoñer e para producir tanto os seus temas como os que fan para os demais. O primeiro, fundador do selo independente Lindisfarne, integra en crnds, o seu proxecto persoal, elementos da tradición galega con outros propios da linguaxe da experimentación electrónica. O segundo, enxeñeiro de son e dj habitual na escena club compostelá, fai o mesmo baixo o nome de Juait: «Quería usar un ritmo de muñeira nunha pinchada e dicía: 'De onde saco o sample, se non hai nada?'».

Con esta palabra refírense un fragmento curto de audio. Polo xeral, reproduce un patrón rítmico que se pode utilizar como base para crear novas cancións, xa que está libre de dereitos. Un sample descárgase e incrústase no programa dixital de produción. A partir de aí, componse o tema. «No canto de ter que facer unha batería desde cero, por poñer un exemplo, podes empregar unha mostra pregrabada», resume Juait. Eles sacan agora un propio, o primeiro que pon o ollo nos intrumentos do folclore galego. A entrega, en colaboración co músico Xabier Díaz, céntrase nos toques de pandeireta máis sinxelos e representativos da tracición. É un conxunto de audios, cada un dun par de segundos, co que se propoñen empezar polo básico. Cada pista contén un patrón simple que, se se repiten nun loop, poden sumar un tempo infinito. Con el, calquera persoa de calquera parte do mundo poderá crear a súa música a partir dun ritmo clásico de pandeireta.

Dez anos de investigación e máis de mil gravacións sobre sons e danzas tradicionais atopan o seu lugar en Instagram: «É como coller unha máquina do tempo»

CARMEN NOVO

A súa idea é continuar o proxecto con paquetes dedicados a outros instrumentos, sobre todo de percusión, pero se empezaron elixindo a pandeireta foi porque pensaban que aí estaba o xerme de todo. «Resume os patróns», explican. O tempo interprétao Xabier Díaz, que aceptou que os seus toques pasasen a ser libres de dereitos. Con el decidiron cales eran os que había que incluír. «Quedamos para preguntarlle cales cría que tiñan que estar e cales eran os principais para recoller. Queriamos cousas neutras e globais, os patróns básicos que podes escoitar nunha foliada ou cando comezas a estudar. Aquí non ten sentido gravar os trucos personais de Xabier. Trátase de estandarizar», explica Cernadas. O resultado é unha colección de muiñeiras, xotas, agarradas e maneos coa que pretenden asentar o básico.

Gravárono en Garaxeland, en Santiago, cun set de catro micrófonos colocados preto do instrumento e que deseñaron eles mesmos para a ocasión. Xabier Díaz tocaba un ritmo, paraba e facía o seguinte. O reto para eles foi que a pandeireta soase directa, desmontando a idea de como adoita quedar no conxunto dunha gravación. «Pasa moito o de gravar oito pandeiretas cun só micro no centro. Nós queriamos coller á perfección a sónica dese instrumento», explica Juait.

A poucos días de que saia o paquete, ultiman algúns detalles. Preparan uns vídeos titoriais sobre como traballar cos audios nos programas de produción habilitados, porque «non é simplemente collelo e chantalo alí». O conxunto inclúe uns arquivos que se poden implementar para que se traduza a forma de rítmica dunha muiñeira a un patrón calquera. Cos chamados grooves, calquera pode construír unha canción enteira en base á súa desviación.

«No tempo, as muiñeiras sempre se desprazan da mesma forma. Hai un patrón, unha desviación, que se repite todo o rato con respecto á cuadrícula hexemómica», explica Cernadas. Para comprendelo, hai que visualizar a reixa. Nun programa de produción, é o que facilita e organiza a distribución dos elementos. A división é exacta e simétrica, algo que chocaba cos golpes naturais da pandeireta. «A música explícase como se estivera dividida en partes iguais, pero iso non coincide coa forma natural de tocar. Nunha muiñeira, por exemplo, hai tres toques, pero o segundo retrásase e o terceiro adiantase», continúa.

O arquivo, por tanto, fai que a liña de tempo do programa se deforme. Se non, co metrónomo, o que se deformaría sería a estrutura da muiñeira. Disto decatouse Cernadas mentres que gravaba o seu disco e mentres que producía os doutros compañeiros. Querer sistematizalo foi o inicio do proxecto: «Nós, gravando xuntos, xa probaramos a implementar algunha destas ideas. Comenteillo a Juait e dixemos: "Imos facer algo máis sistematizado"».

«Cando o grabas unha vez, dis: "Foise un pouco de tempo". Non é así, é algo que está clavado para todo o mundo que toca. Se existise unha rejilla para a música tradicional, o golpe estaría cravado», continúa o músico. O que propón o proxecto é unha rejilla non hexemónica e la cuestión era que as ferramentas dos programas o entenderan. 

A idea é poder traballar con eses rirmos en calquera tipo de produción, como na electrónica, e que o son non se desdebuxe. De feito, pensando nelas, procesaron algúns dos sons como eles os empregan normalmente. Ao escoitalos, pouco queda do timbre da pandeireta. Pensan que, coa explosión do tradi, o sample pack pode ser unha ferramenta útil na produción. Fóronllo ensinando a algunhas persoas relacionadas co sistema e todas concordaban no mesmo: «E o que levo necesitando desde fai tempo». Agora, preparan máis paquetes dun proxecto que xa é pioneiro en Galicia.

---

---

---