Ella es la «madre» del Combo. Carmen Prado lleva once años montando el escenario de la orquesta que arrasa en Galicia; los inicios de los canarios fueron duros y por eso se unieron en una piña que ella cuida como a su segunda familia
29 ago 2019 . Actualizado a las 11:16 h.Se dice que detrás de un gran hombre hay una gran mujer, y detrás de una gran orquesta también. Porque una de las caras menos visibles, pero no menos importante de El Combo Dominicano es Carmen Prado, conocida como Carmencita. «Eu penso que a xente pode verme como a nai, pero é verdade, porque coa miña idade e a deles.... Eu teño 57 e, ademais, ao ser muller, que é algo que se ve moi pouco nesta profesión, si que son como a súa nai», explica Carmen de camino a una de los cientos de verbenas en las que la formación actúa.
La relación de Carmencita con El Combo empezó hace ya 13 años cuando su marido, José Manuel Tourís, trabajó por primera vez con la formación. «Nós eramos transportistas e faciamos rutas nacionais e internacionais. Un verán, que é cando baixa un pouco o traballo, chamaron a José porque necesitaban unha cabeza tractora para unha orquestra canaria e, como el foi músico ata que casamos e sempre lle gustou moito ese mundo, dixo que si». De esa forma Carmen conoció a la que se convertiría en su segunda familia. «Coñecemos así a Cirano (director de El Combo) e agora xa nos dedicamos só á orquestra, porque nos encargamos de toda a parte da montaxe. Eu levo once xiras; ao inicio compaxinabámolo coas rutas no camión, pero agora estamos só co Combo». Precisamente, pasar tanto tiempo juntos los ha convertido en algo más que compañeros. «Os primeiros cinco anos foron moi duros. Eles chegaron das Canarias e musicalmente xa eran excepcionais, pero houbo moito que sementar para meter o estilo que fan, tan latino, en Galicia. Dende o comezo fomos todos unha piña porque se non a cousa non podería funcionar».
A lo largo de todos esos años Carmencita ha compartido muchos momentos con los chicos de El Combo con los que tiene muy buena relación. «Os meus olliños dereitos sempre van ser Juan Carlos e Davinia», confiesa, pero añade: «Terei sempre un cachiño do meu corazón para Oliver (ahora en la París de Noia) e para Néstor (actual cantante de la Olympus). Convivimos moitos anos e eles formaron parte dos comezos, polo que é moi entrañable. Cando recordamos os inicios emocionámonos. É incrible», confiesa Carmen. Para ella la clave del éxito de la orquesta está en la humildad. «O fundamental é ser boas persoas e ter respecto. Un día pode un saírse dos papeis porque é normal, pero como hai respecto e cariño non pasa nada. Eu sempre lles digo a eles que o noso traballo é moi importante porque é a base do seu, se nós o facemos mal eles non poden facer o seu espectáculo».
«La reina de las pechugas»
Durante esos primeros años compartieron, además de tiempo de trabajo, momentos de ocio. «Eles estaban aquí sós porque teñen a familia nas Canarias, entón algúns dos días libres faciamos comidas na miña casa, en Trabada, que é a sede do Combo. Alá chegan todos os paquetes para a orquestra», cuenta Carmencita que como buena madre postiza hasta les cocina. «Davinia xa me di ás veces: “Carmen ¿y si preparas una merlucita de esas que tú haces?”, porque case non comen peixe; se ten espiñas, esquécete, entón eu pídollo a Susi, a miña filla, que traballa nun súper, e xa me corta uns lombiños de pescada e rebózollos», relata. «Tamén lles fago milanesas de polo. Zeus (ahora en la París de Noia) sempre me dicía: “Carmen, eres la reina de las pechugas”, e xa me quedou [risas]». Su relación con los componentes de la orquesta es tan fuerte, que lo pasa mal si enferman. «Unha das cousas que me pon nerviosa é que eles estean mal. Por exemplo, a Oliver dábanlle cólicos de ril e ten quedado tirado no camerino. Nese momento hai que improvisar e darlle a volta ao repertorio».
Otra cosa que agobia a Carmencita es el acceso al campo de la fiesta. «Se non coñezo onde actuamos e os da comisión no me avisan de que na entrada hai unha casa moi pegada ou calquera cousa, pásoo mal. Hai que poñerlles un monumento aos condutores pola visión que teñen de ser capaces de meter o tráiler sen tocar esa póla do carballo que está ao lado». Precisamente, para ella parte del éxito de la orquesta está en todo ese trabajo que no se ve. «Algúns pensan que o escenario chega así montado -aínda me pasou este ano-, e non. Tardamos tres horas en montalo e dúas horas e cuarto en desmontalo. Somos un equipo de nove persoas», explica. «Dende nova tiven mente empresarial e eu penso que é fundamental que o empregado estea contento, porque vai traballar mellor. Eu pregúntolles aos rapaces se teñen unha voda ou algún compromiso para intentar organizar e que libren dous días, un para pasalo ben e outro para descansar».
El trabajo de una orquesta no es nada fácil. «É duro, dormes pouco, e tenche que gustar, porque, aínda que cada día esteas nun sitio diferente, sempre é o mesmo, é monótono», cuenta la mujer que este año acompañará a El Combo en 115 verbenas. «É un bo número, Cirano seleccionou un pouco para poder descansar algo máis en xuño e aproveitar xullo e agosto, que son fortes. En agosto só descansamos tres días». Además de la parte logística, ella se encarga de buscar los hoteles. «Danme a lista de datas e eu organízome. Xa teño a miña axendiña porque hai sitios aos que imos todos os anos. Teño que agradecer tamén aos hoteis polo trato», dice.
Juntos de vacaciones
Este año El Combo está arrasando con su versión del tema La Cucaracha de Jadiel. «Xurdiu porque a ía cantaruxando sempre un dos rapaces de Nueva Fuerza, Arodi, que agora está con nós. Á hora de elixir o repertorio tamén se fai en equipo. Por exemplo, Oliver tamén propoñía moitas cancións, igual que Juan Carlos, que inclúe as de Juan Luis Guerra, ou Davinia, que lle dixo a Cirano que metera a de María Lola». Ese tema, inolvidable para los que siguen a El Combo desde hace años, es de Grupo María. «Ás Canarias fomos moitas veces, imos por traballo no entroido, e quedamos na casa de Cirano e Davinia ou na de Juan Carlos, pero Cirano sempre me dicía: “Carmen, a ver cuando vienes a conocer mi tierra” e por fin fomos o ano pasado á República Dominicana con eles. Unha noite fomos a Santo Domingo porque actuaba alá Grupo María. Foi impresionante», dice Carmen, que espera que con o sin éxito, en El Combo le guarden siempre «un oquiño». ¡Como para no hacerlo!
