Traballaban acotío sen caer no desalento, nin no aburrimento, e sen amosar síntomas de andar deprimidos ou coa cabeza baixa
03 dic 2023 . Actualizado a las 05:00 h.Despois de andar polos prados solitarios e silenciosos de A Figueira e Sabuceda nunha mañá soleada de finais de novembro, pola noite, confésovos compañeiros, soñei que vía unha procesión de cabras e ovellas sen pastor. Lideraba o rabaño un vello e pousado mastín co rabo e o lombo medio espeluxados. Conducía os animais con grande parsimonia cara aos Pastizais, no corazón da serra barbancesa, un amplo espazo afondado cuberto de verde herba. Na pista que pasa pola súa beira escoitábase o murmurio da rede de regatos que o atravesan. A pel dos cabalos e eguas e das vacas que nel pastaban relucía baixo a oblicua luz dun sol invernal.
Sentado no picouto dun outeiro contemplabas aquel cadro de pano verdoso e luminoso. Foi entón cando se che apareceu na pantalla da memoria unha lexión de recordos. E a continuación, logo de observar que non había ninguén á vista, falácheslles aos animais, que seguiron pacendo impasibles e impertérritos, deste xeito: «Nós, prezados compañeiros, nunca fixemos grandes fazañas.
Hai uns cantos días escoitei a un amigo disertar sobre a necesidade que os humanos temos de heroes. Mais nós nunca levamos a cabo cousa algunha semellante a un designio divino ou cumprimos cun deber ineludible cuxa plasmación deviría en repercutir no ben común, aínda que tal acción só afectase á nosa pequena comunidade».
E despois engadiches: «Nunca raptamos a máis fermosa das rapazas que houbese nas aldeas veciñas e que por tal razón nos tivésemos despois que defender cos brazos armados de cobre e ferro fronte ao ataque dos que viñeran rescatala. Compañeiros, as grandes fazañas ou aventuras, segundo fomos aprendendo co paso dos anos, estaban e aínda están manchadas de sangue. Nós nin sequera posuïamos aquela voz suave pero firme que caracterizaba a do indolente Bartleby. Como sabedes, o personaxe do relato de Herman Melville (Nova York, 1819-1891) ante a reclamación do seu xefe para que lle axudase a revisar un pequeno documento, este respondeulle desde o fondo da oficina: «Preferiría no hacerlo». Noutras palabras, nós nunca fomos épicos. Tampouco eramos exactamente uns covardes, pero heroes, nin fartos de grifa.
Mesmo recoñecemos que sempre nos gustou máis a retagarda cá vangarda. Se vos lembrades, nas guerriñas de tiratacos que ás veces mantiñamos contra dos de Brión, Aboliña ou O Seán, nós sempre quedabamos detrás de todos. Era un xeito de saír sen unha ferida desas contendas da nosa infancia. E cando había que botarse a correr porque os veciños eran máis en número, por patas pouco nos gañaban. Así pois, nin heroes nin tampouco titáns.
Para titáns xa estaban os nosos devanceiros. Os avós e avoas, os pais e nais, e pode que algúns irmáns maiores. Eles erguíanse todos os días antes de que aparecese a doente luz da mañá. Saltaban das camas e, antes de ir buscar alimentos para todos nós, acomeraban os animais que había en cada unha das cortes e alboios. Eles traballaban acotío sen caer no desalento, nin no aburrimento, e sen amosar síntomas de andar deprimidos ou coa cabeza baixa. Non tiñan tempo para iso.
Heroísmo, pois, o dos nosos antepasados mariñeiros e labregos. Heroísmo que se aprecia nas fotos en branco e negro que conservamos deles: rostros curtidos en milleiros de travesías a remos e a vela, superviventes de centos de naufraxios. Heroísmo que fica perdido entre os cromosomas do esquecemento.
Nese cemiterio repousan os que quedaron na nosa terra e tamén os que emigraron. Perdemos a memoria coma auga que se desborda das canles dos ríos. Lembramos a dor e as bágoas dos que marcharon, pero loamos o tremendo e silencioso esforzo dos que ficaron nas súas pobres vivendas. Nós somos fillos dos que se quedaron. E por isto sabemos que moitos fillos dos que marcharon, aos que coñecemos nos patios dun colexio, conservaban as caras dos seus pais nas miradas ateigadas de nostalxia dos seus avós.