Chora o regato na caída do serán

Na montaña. A pálida luz da tarde cae sobre os animais nos lombos da serra. O lenzo apracible das horas avanza cara ao seu imperceptible declive. O paseante camiña sobre gravas de silencio. Entre o gando, as vacas, coas crías ao lado, parecen nerviosas. Tombados, os bois rumían a súa tristeza pola desfunción seminal directa. Miran para o encerrado da Graña onde eles montan femias de metal. Cabalos e eguas, cos seus poldriños, fuxiron dos pasteiros cara ao norte. E refuxiáronse nun ermo terreo tallado na faldra de Casamea, por debaixo do Iroite. Declina o sol polo oeste. Apenas algúns merlos e carrizos fixeron acto de presenza preto dos agros e hortas da Graña. De súpeto oes o canto dun regato. Arrastra a auga sobre o espello uns pétalos brancos. E pensas: «O amor chama polo amor, coma o mar chama polos seus náufragos. O amor que puido ser e non foi, tampouco ese retornará. Agardeite toda a noite. E cando espertei tíñasme abrazado. Non me deixaches erguer da cama, non querías ficar soa».

Entre os campos do val. O reloxo marca as sete da tarde. Desde da agra de Enseño e de Pomar do Río miras para a ladeira: súan e soñan os penedos nos arredores do Pico da Moreira. Vai unha calor abafante. Baixas para Loxo de Arriba. Na beira do río, merlos entrando e saíndo de entre a maleza, baixo o frescor da ramallada dos carballos. Óese o pranto do regueiro na caída do serán. Antes de penetrar entre as casas, unha parada nun banco de madeira e unha conversa coa viúva da vivenda, que ofrece un vaso de auga.

Ao pasar pola sombría carballeira de Talló, escoitáronse píos de paxaros xunto á corrente da canle. Diante do cruceiro coa capela baldeira, pechaches os ollos e adiviñaches os nenos e nenas que anos atrás enredaban ao arredor das ruínas das casas que aínda aló resisten. E foi entón cando cantou un galo cara ao leste. Cerca da casa de José de Ordenario, o galo volveu cantar. E el dixo: «Estará pedindo chuvia para acalmar a súa calor».

Na aldea. Desde o alto do monte da Jurita, logo de atravesar As Revoltiñas, contemplas como descende sobre o mar das Viriñas, na desembocadura do Ulla, a luz do crepúsculo vespertino. O día empeza a abrazar a escuridade polo leste. Nas raias das mans aínda permanecen escritas as cousas que nos ocorreron nas nosas prosaicas vidas, esas cousas que xa criamos esquecidas ou as que non quixemos ou non soubemos descifrar. Atardece, e os paxaros comezan a afinar os seus instrumentos para o concerto da Fin do día.

Antes de que os músicos arrinquen a tocar, paseas pola aldea onde pasaches a túa infancia. Resoa o eco dos vosos pasos, pero tamén os dos vosos devanceiros. O rumor da fonte dos Ricos fala da vosa inocencia. Unha morna brisa acaricia as últimas horas da tarde. Un sobresalto irrompe na placidez do lugar. E entón, sentado nun banco xunto do manancial, rezas en alto: «Xa non somos os que fomos, compañeiros! E as nosas mans non alcanzan o que nunca chegou ser. Mais non nos queda outra que aceptar o perdido, o perdido para sempre! Mais non temades! De nada tiñamos que dar conta. Que saibamos, ningunha tarefa importante nos foi encomendada: non tiñamos que levantar unha nova vila, poboar terras baldeiras e sen cultivar. Non nos chamaron para ser os fundadores dun novo mundo, uns superhomes, coma os que anunciaba Zaratustra. Nós pertenciamos á estirpe dos humanos demasiado humanos, unha saga en vías de extinción. Até aquí chegamos e arestora aceptamos as perdas do noso percorrido».

Na saída da aldea. O regueiro, non a canle, modificado nos últimos tempos, é o mesmo que te arrolaba cando túa nai rañaba a sucidade da roupa na laxe do lavadoiro. E, aínda que moito máis esnaquizada, a braña de agora é a mesma na que estendía a roupa ao clareo sobre a herba. Isto pensabas cando chegabas á costa do Souto, onde estaba o pozo da auga para regar os mestos milleirais da Boqueiriña. E ao pasar lentamente, sentiches que o corazón latexaba máis rápido. Talvez tiñas medo de non volver pasar por ese lugar nunca máis.

---

---