Cerra a porta, madrileño! É un vello dito do Cantábrico en galego e tamén en asturiano e castelán. Moitos lembrarédelo se sodes da Coruña, Viveiro, Ribadeo, Llanes ou Santander. Os veraneantes do interior que empezaron vir masivamente ao Cantábrico antes da guerra do 36 eran en moitos casos madrileños. Cocidos na calor do sur estaban afeitos a deixar abertas as portas para que correse o aire, moito antes de que os sistemas de ventilación arrefriasen as casas. O que facían na súa casa do sur adoitaban facelo tamén no norte, pola forza do hábito, sen ter en conta que na beira do mar o aire sempre se move. De aí a frase feita para chamar a atención a quen deixaba portas abertas polas que corría o frío, as correntes, a viruxe, en locais públicos ou nas casas locais. Portas polas que escapa o gato!, dicíase e dise tamén. Só por cerrar ou non as portas destinguíase os visitantes dos locais, sen necesidade de sentilos falar; sen sequera velos. Aqueles visitantes de antes non eran turistas, eran veraneantes. Tampouco eran fodechinchos porque eran poucos e coñecidos. Era antes do turismo masivo.
Este verán hai unha serpe que percorre as redes sociais e os xornais, e non é a do lago Ness, senón a dos chamados fodechinchos; chamados así nas Rías Baixas, porque máis arriba serían fodexurelos e no Cantábrico fodechicharros. Que nin niso hai unidade. Xa non se sabe onde vai parar España! No resto das costas da Península chámanos por outros nomes, agás, penso, nas andaluzas, onde xa a todos lles chaman guiris. Nada extraordinario nestes tempos de turismo masivo do que se discute en todo o mundo sobre a súa sostibilidade, os seus efectos positivos e negativos. Tampouco nada novo; pero este ano está adquirindo un ton diferente, que xa se viña notando nos últimos veráns. Algúns articulistas, escritoras e comentaristas varios, do Forocoches aos suplementos dominicais, deron en entrar no asunto entre a sorpresa e a ofensa, entre espantados e cabreados, dándolle un sentido ideolóxico de cartón pedra e identificándoo mesmo cun rexeitamento xenófobo do madrileño.
O ton foise elevando, e calquera día destes intervén un xuíz ou a mesma presidenta de Madrid, se non o fixo xa, que no verán anda un despistado da noticia. O conto é que ninguén se pregunta a que se debe, que pasa? Por que para moita xente nova do litoral —porque diso falamos, aí reside a reacción— os madrileños —cos que tenden a asimilarse todos os visitantes— deixaron de ser acolledores na súa casa e simpáticos na nosa? Que pasou para que un pouco de chulería castiza típica que caía simpática, esquecer pechar as portas ou non entender as mareas, acabase por converterse nun problema case ideolóxico e seica aínda convivencial?
Quen converteu ser madrileño nunha ideoloxía? A pregunta ten resposta, pero non llela vou dar eu. Ademais, o asunto é moi recente, calquera que lea isto ten resposta, distinta e plausible, para debater. Nisto non fai falla botar atrás a vista do historiador para entender as novas lóxicas do turismo de masas fronte ao de elites, pode que si.