![](https://img.lavdg.com/sc/uMsGM92WgoC8_pukPomgy9SuV6E=/480x/2022/11/05/00121667681402130293971/Foto/C11N8046.jpg)
Pasado o seu ecuador, outubro tróuxonos os primeiros temporais de vento e choiva do outono. O río constata a importante cantidade de auga que caeu durante eses días. Os tronos espertaron o longo soño de pedra no que estaban perdidas as fontes desde a primavera pasada. Medrou notablemente o caudal que baixa pola canle. E viña tintada coa color da terra que arrastraba. Escoitábase o seu alegre roncar, coma se fose o baixo que conduce a música dos murmurios que chegaban desde os regatos. Atravesa o ceo un rabaño de nubes grises. E a corrente do río tórnase case negra. Uns cantos minutos máis tarde reaparece a luz e cae sobre os campos e ilumina a verea antes envolta nunha cortiña sombría. Por ese carreiro algúns anos atrás pasaban carros de vacas, eses animais de miradas mansas, cargados de batume ou de leña. Conducidos por mulleres enloitadas, avanzaban con calma cara ás aldeas que poboan e aínda poboan o val.
A chaira de terra e herba que noutro tempo había na zona portuaria do Bodión era o escenario, todos os 11 de novembro, onde se desenvolvía a romaría coa que a nosa comunidade celebraba a festividade do Santo Sanmartiño, o noso patrón. Case sempre amenizaba a festa nocturna Gerardo y Los Clippers. Recordades, vellos compañeiros? Lembrades cando agardabamos diante da taberna de María a Martela para ver pasar a José Caamaño? O veciño do Monte de Exipto, un pouco maior ca nós, circulaba montado na súa bicicleta cun acordeón ao lombo. Dirixíase a Cespón onde o líder da orquestra da parroquia de San Vicente impartía clases de música. Nós quedabamos quietos para ver se era capaz ou non de escalar a escarpada costa da Devesa. E non lembramos que fallase algunha vez. Naquela vella montura, sen cambios, non coma as de agora, José sempre coroaba con éxito aquel porto de montaña sen botar o pé á terra. Para nós era un auténtico machote. Iso facía todos os días, chovese, ventase ou houbese calor.
Naquela romaría relucía o noso xúbilo rural, xúbilo campestre que era dos vivos e dos mortos, daqueles nosos conveciños que xa descansaban debaixo da terra e alimentaban as sementes e as colleitas dos vivos. Co Santo Sanmartiño chegaba o tempo dos trompos, dos peletres, das bólas, da estornela, da mariola… E tamén viñan as matanzas dos porcos. Eran os días de muxir os animais, que permanecían atados nas cortes e cubertos, onde as galiñas sesteaban entre a palla que ficaba seca na barrela. Esas xornadas chuviosas e frías eran ideais para facer familia.
Coas tronadas de outono regresaron as melodías dos mananciais. Escoitando a súa música visitounos unha voz que nos soltou nos oídos que sempre nos estabamos repetindo. E recoñecemos que así é. E afirmamos que imos continuar coa nosa teima. Transitar unha e outra vez o camiño da ignorancia é talvez a única maneira de alcanzar ese lugar descoñecido, ou que posiblemente non exista. E se é certo que nos veráns contemplabamos como se aproximaba lentamente a noite baixo unha constelación de estrelas, tamén o é que agora estamos no tempo de ver como cae o veo da escuridade baixo a luz do candil de gas metano, mentres ao mesmo tempo repasamos o vello e descolorido álbum de fotos.
Segundo nos imos facendo máis maiores, miramos moito máis para atrás, tanto que ás veces a ollada non tropeza só co medo infantil, senón cun terror máis primitivo, un pánico que pon sobre a mesa unha incontestable afirmación: nós podemos cambiar, pasalo ben, rir, divertirnos, gozar, mais a angustia existencial sempre está aí, esperando na sombra. Nesta nosa idade sabemos de sobra que a árbore seca ou morta non dá sombra nin acubillo, pero si leña para quentar as nosas casas na estación do frío.