Los ganaderos advierten del riesgo de desaparición del caballo gallego de monte, pieza clave para prevenir los incendios en la sierra, si no se controla la población
03 sep 2021 . Actualizado a las 23:35 h.«Nin os meus avós nin os avós dos meus avós acordaban o lobo na Capelada, nin tiñan escoitado falar del nesta zona», asegura Ismael Durán, ganadero y presidente de la Asociación Ecuestre A Crina, de Cedeira. Hace menos de una década que empezó a intuirse la presencia del lobo por esta sierra, y en el último lustro se ha evidenciado por los ataques a los potros y, en menor medida, a los terneros. «Medio Ambiente recoñece que hai nove exemplares adultos de lobo, e iso, nunha superficie coma esta [unhas dez mil hectáreas de monte comunal], é unha densidade insoportable, fóra de toda lóxica ou límite, e moi por riba do que ocorre noutros países europeos. E vanse multiplicar», sostiene Durán.
Los ataques son frecuentes, «e non hai forma de criar un poldro para substituír ás eguas e aos cabalos que van morrendo por lei de vida, ou porque os matan tamén a eles cando os ven tocados, no inverno», lamenta Durán. Alerta del riesgo de desaparición del caballo gallego de monte: «Se de cada cen poldros mata cinco pode pasar, pero se de cada cen mata noventa, non pode ser. Xa é raro que se salve algún». Otro vecino de la zona, con unas cien cabezas de ganado, este año ha perdido 30 crías. «E as que salvou foi porque as puxo a refuxio nalgún pasto pegado á casa, pero iso non sempre se pode facer», explica. Denuncia que, de seguir así, sin que la Administración tome medidas, en diez años correrá riesgo de extinguirse el caballo gallego de monte de A Capelada: «Se de cada cen eguas se salvan dúas ou tres poldras, pouco van durar...».
Y no se trata solo de una cuestión económica que se palíe con una indemnización por la muerte de las reses (alguna desaparece y ni siquiera da pie a recibir la ayuda), sino de un problema medioambiental de gran calado, puesto que estos animales mantienen limpia la sierra, lo que los convierte en el mejor cortafuegos. «Comen o toxo e a braña, que é altamente incendiaria, unha bomba de reloxería para o lume no verán», subraya Durán.
«As bestas témolas para limpar, son unha desbrozadora ecolóxica», abunda Jorge Tojeiro, otro ganadero de la zona. En su casa, tanto el ganado equino como el vacuno se encuentra en pastizales cerrados. «Aos que máis ataca é aos cabalos. Este ano, de doce poldros quedan catro, ata me comeron a cadela [unha mastina]. No 2020 criei unha poldra, e antes eran catro ou cinco cada ano», indica.
Tojeiro, cazador, tiene claro que «non son lobos salvaxes, porque se o foran non estarían comendo ao pé da subestación do parque eólico á unha da tarde, sen medo polo persoal». La Xunta les deniega las batidas, «para tratar de equilibrar a poboación», y teme la reacción de los ganaderos afectados: «Poden empezar as represalias, con veleno, lume... Aquí non había lobos, alguén está intentando que os haxa, e é un mal para todos».
«Deixa animais a medias, feridos... algúns valos curando, pero outros morren»
Juan Manuel Tojeiro, veterinario cedeirés y ganadero, reconoce que nunca ha visto el lobo, pero sí las huellas, los excrementos «e as desfeitas» que le toca atender. «Deixa animais a medias, feridos... algúns valos curando, con moita infección, e outros morren», relata. «Matan sen estrangular -ahonda Ismael Durán-, e comen a presa con vida, sácanlle media cacha, destrípana... tes que chamar a un veterinario para que o remate. É unha morte moi dura». A su hijo, de seis años, le cuesta aún más entender cómo el potro que acaba de nacer y al que ya le ha puesto nombre aparece muerto o malherido dos o tres días después.
«Outro problema que teño é que as vacas non queren estar na zona do pasto que está contra o pastizal [polo que andan os lobos], non están a gusto, vense estresadas, non aproveitan o pasto, espántanse, poden romper os peches, escapan, ás veces a medio parir», señala Juan Manuel Tojeiro. E insiste en que «a maiores das perdas económicas, que as hai, coma en calquera negocio, está o desánimo que provoca na xente, o disgusto...».
Otro vecino con ganado en A Capelada aboga por actuar «coma toda a vida»: «Desde que hai gandaría, se un animal fai mal tómanse medidas, hai que conseguir que teña medo e non se achegue onde non debe [...]. Non son partidario do furtivismo, pero si de controlar a poboación de lobo, que sexa razoable e permita a coexistencia. Cando un se acerca ás casas ou se queda mirando para ti é que non ten medo, e os animais silvestres teñen que ter medo das persoas». Perder un ternero cada cuatro o cinco años «é asumible, pero non o é ter que ir ver as vacas co corazón nun puño todos os días», añade.