Cando o mar propio chegaba ate a Misela, Testal e as Abruñeiras, e mesmo á foz do río Tambre, entre A Barquiña e San Cosme, para subir nun bote de seis remos con popa en espello e temón, a Tita, ate A Ponte Nafonso, as mulleres no mar andaban nas secas aos mariscos de cuncha, berberechos e ameixas, e tamén ás algas para estrume. Raro saber dunha muller a bordo, por máis que houbera daquela armadoras, como na casa dos Barcia.
Tal sucedía tamén na pesca cando nela empecei, van mais de cincuenta anos, nunha parella de arrastre da Coruña en días dun decembro manso. Non había en Galicia mulleres na pesca. Só mulleres traballando nas bateas de mexillón e ostra, ademais das que andaban nas secas a pé no marisqueo. Por máis que de sempre foron redeiras ou pescantinas, tamén traballadoras na conserva.
Mulleres no mar falábase que había na mariña mercante de fóra, e houbo que agardar ate comezos dos anos 90 para saber de Gloria Lijó, embarcada nos mares de Marrocos, que semella ser a primeira galega a bordo na pesca. Por máis que aínda hoxe non chegan a 700 as mulleres que andan embarcadas, do total dos mais de trinta mil homes que traballan a bordo en España, como recollía Serafín Serantes en La Voz. Unha situación de escaseza de mulleres que non se limita á pesca, senón que afecta ao marisqueo galego, oficio propio delas, onde no 2010 había uns 4.300 permisos que agora están nos 3.700, e baixando; e se daquela as mulleres eran o 91 % e os homes o 9 %, agora estes son o 28 % e as mulleres só un 72 %, dun número minguante. Ou tamén nos cabidos das confrarías, onde a pesares de ser as mulleres case un trinta por cento das asociadas, só hai tres patroas maiores por 59 homes patróns. Todo elo logo das actuacións para a súa organización e empoderamento desenvolvidas con teimosía por aquela Consellaría de Pesca de Pencha Santasmarinas e Ana Gallego nos anos 90. Mantéñense hoxe as Mulleres Salgadas, organización civil que reivindica as mulleres no mar. Entendendo por traballadores do mar quen se acollen ao réxime especial da Seguridade Social do mar, onde se contabilizan preto de 55.000 traballadores. Dos que o dez por cento son inmigrantes, que en Galicia chegan a ser uns mil setecentos. Son caboverdianos, peruanos, indonesios... Mariñeiros de fóra, homes, que cobren o déficit nas novas tripulacións dos galegos que non queren ir pescar, canto máis as mulleres. Mesmo que foran como patróns ou maquinistas, onde o 65 % están próximos ao retiro. E onde apenas un 26 % dos estudantes de náutica ou náutica-pesqueira apuntan a posibilidade de se embarcar na pesca. Mentres as dúas terceiras partes, mulleres e homes, buscan acougo na mercante, nas embarcacións de recreo ou en terra. De vida máis amable e desafogada. Por máis que nada teña que ver o traballo no moderno bacallaeiro Lodairo, co daquela goleta portuguesa —o lugre Argus— contado polo australiano Alan Villiers, ou mesmo os traballos que se pasaban nas parellas de Casa M.A.R. nos anos 70.