Telecinco rouboulle o seu nome, desapareceu excepto nun par de países e puxo en risco a seguridade carcelaria: esta é a historia do teletexto
XA CHOVEU
Así naceu (e aínda sobrevive) o primeiro navegador dos televisores
10 jul 2024 . Actualizado a las 11:43 h.Desde que o teletexto chegou a España, en maio de 1988, gozou dunha longa traxectoria infestada de anécdotas e curiosidades. Pilar Miró dirixía TVE cando arrancou este invento novo. Tratábase dun sistema deseñado pola BBC, que o bautizou como CeeFax nos seus primeiros anos.
O teletexto naceu co obxectivo de mostrar información relativa a noticias, investimentos en bolsa, o tempo ou o tráfico, entre outros servizos destacados. Cando comezou en Televisión Española, lanzouse como unha canle máis pero de texto. Por iso, contando con que as teles tiñan a 1 e a 2 -e tamén unha canle de televisión autonómica (ou dúas nalgún caso)-, o teletexto colleu vantaxa dabondo para ter o seu lugar. Así, presentouse á sociedade española baixo o nome de Telecinco, vinculado a ser esa quinta canle dispoñible para informarse.
[Envía aquí as túas fotos antigas para formar parte da memoria colectiva de Galicia]
Sería así ata que a cadea que hoxe coñecemos con este nome se adiantara rexistrando a marca. Isto forzaría ao «xornal da tele», como se coñecía na época, a adoptar o nome actual: «Teletexto».
Ferramenta pioneira de integración social
Hai que destacar que a súa vantaxe principal e o que motivou a súa implementación, foi a facilidade que ofrecía á comunidade de persoas con deficiencia auditiva. O teletexto abriu un mundo de posibilidades para consumir información de maneira gráfica e intuitiva. De feito, é un dos motivos de peso para non desaparecer de TVE ou doutras cadeas que seguen prestando regularmente o seu servizo ás necesidades de persoas maiores, sen internet ou con problemas auditivos.
Durante moitos anos, en Radio Televisión de Galicia instaurouse un convenio polo cal os integrantes da Federación Galega de Xordos (FGPX) eran os que confeccionaban o teletexto. Todo iso co obxectivo de mellorar as prestacións e a actividade informativa da cadea cara ás persoas con deficiencia auditiva.
As autonómicas prescinden do teletexto mentres que a TVE e as cadeas privadas mantéñeno
É en 2018 cando desaparece este sistema da TVG tras considerarse pouco útil coa aparición doutras técnicas máis modernas de subtitulado. Non é a primeira autonómica en tomar esta decisión. Telemadrid xa optara pola mesma solución cinco anos atrás, en 2013.
Dentro da Televisión de Galicia, a actividade levaba xa tempo cun envorcado automatizado polo que non tivo ningunha repercusión a nivel do persoal.
Ademais, ao retirar a funcionalidade da TVG, foron moi poucos os usuarios que reclamaron a desaparición do servizo, polo que a cadea non parecía ter motivos para arrepentirse da decisión.
Por que se mantén tan activo entón noutras cadeas privadas e na TVE? Á fin e ao cabo, o teletexto segue prestando servizo a unha parte da poboación afectada pola fenda dixital e que aínda utiliza con asiduidade este peculiar navegador.
Os últimos datos dun estudo de hai anos que publicou RTVE indicaban que non só te uso por parte da terceira idade. Moita xente con acceso a internet prefire consultar información concreta, como o horóscopo ou os resultados de partidos e loterías, por medio desta canle.
Non todos os teletextos son iguais
Ao marxe de ter continuidade en determinados territorios (Alemaña e España principalmente), outra peculiaridade do teletexto é que se foi adaptando aos diferentes modelos de desenvolvemento dependendo do seu impacto e eficiencia. A imaxe que temos do teletexto en España está ligada a unha estética moi pixelada, vintage, con moitas limitacións. O modelo aquí só incluía sete cores, algúns mesmo acabaron tendo o seu propio significado, como o rosa, indicativo de que o espectador estaba fronte a contidos picantes.
Estas restricións do noso modelo correspóndense cunha versión moi desactualizada. Existen cinco niveis de evolución dos servizos de teletexto e en España non se renovou máis aló da versión 1.5.
En cambio, en Xapón e noutras zonas, seguiuse perfeccionando o sistema ata o punto de ter un aspecto similar ao dunha web dentro do televisor: conta con imaxes, vídeos e gráficos moito máis desenvolvidos.
Causou algúns problemas de seguridade
En outubro de 2020 detectouse no cárcere da Lama (Pontevedra) un fluxo de comunicacións de reclusos co exterior. Os presos utilizaban os televisores e algunhas liñas de chat que estaban abertas en páxinas recónditas do servizo. Ao ser detectadas estas conexións, interceptáronse todos os aparellos con esta funcionalidade, que foron desactivados para preservar a seguridade.
En punto morto
Aínda que segue en pé e cunha audiencia estable, tampouco se inviste en absoluto en modernizar o sistema. En realidade, mantense polo económico que resulta. O teletexto non provoca grandes gastos e a automatización do proceso de envorcado fai que sexa moi rendible manter esa canle. A información chega directa de axencias e de bases de datos deportivas ou meteorolóxicas.
A maior aflición é a que mostraron os antigos traballadores de TVE que viviron o gran cambio. Viron nacer e perecer ao teletexto. Nos 90 formaban un equipo de 40 persoas. Na actualidade quedan nove persoas dentro do equipo (cinco redactores, tres operadores e un técnico).
Agora, os poucos que traballan no teletexto fan o seu labor coa premisa de manterse actualizados, pero cambiou moito a súa rutina de traballo.
Á baixa
Tamén foron desaparecendo algunhas das funcións que caracterizaban a esta ferramenta. Aínda que é certo, que os espazos publicitarios seguen apostando por ese pequeno público, moitos servizos anuláronse.
Pódese ver nos chats, antes abertos, para comentar a retransmisión en vivo de «Mujeres e Homes e Viceversa» ou manter encontros románticos sen as apps de dating que hoxe en día triunfan na internet.
Tamén foron os creadores dunha especie de sección que era o antecesor de «O recuncho do vago». Esta web, que nos 2000 causou furor, daba servizo aos estudantes, que subían e copiaban información de dubidosa calidade (pero sen necesidade de recorrer á enciclopedia).
Un servizo prestado durante anos
Outras aplicacións que triunfaron foron, por exemplo, o Zoco que era un portal de anuncios e unha axenda de lecer que mantiña actualizada a información para a fin de semana.
En relación á inmensa cantidade de servizos que ofrecían, os traballadores de TVE contan cun interesante historial anecdótico de situacións estrambóticas que se atoparon ao longo dos seus anos de oficio. Desde un fanático especialmente quisquilloso que fomentaba a corrección exhaustiva de cada unha das efemérides que se publicaban, a unha parella infinitamente agradecida ao portal de citas do teletexto, grazas ao cal se coñeceron, polo que decidiron convidar a todo o persoal á súa voda.
Aínda presente nos fogares
A pesar do declive, podemos concluír que o teletexto é un negocio plenamente rendible e, aínda na actualidade, mantén un pequeno grupo de adeptos.
Todo iso a pesar das múltiples revolucións tecnolóxicas que se sucederon desde o seu nacemento. Os últimos datos recuperados dunha análise de audiencias de RTVE (2023) mostran que no 99.3% dos fogares españois aínda existe o teletexto, e 2,3 millóns de persoas consúltano de maneira diaria.
Estas cifras abraian debido a que desde o sector da comunicación asegurouse en numerosas ocasións que os novos inventos ían desterrar este rudimentario sistema. Pasou coa televisión interactiva, internet, os videoxogos ou as redes sociais.
O que non sabemos e se, pola forte nostalxia que provoca ou pola comodidade que aínda achega, segue sendo de utilidade para un conxunto de fans que o manteñen en pé.
E ti? Tes algunha anécdota curiosa do teletexto ou dos tempos nos que estes invento eran o último?
Envianos fotos das túas vivencias e cóntanos a túa historia no portal da memoria colectiva de Galicia: Portal de Xa choveu
Esperamos as vosas fotografías!