Sequía y «máis velutina ca nunca», un cóctel ruinoso para la apicultura de A Mariña

GANADERÍA

Raúl Fraga y Marcos Reimunde, de Marmel
Raúl Fraga y Marcos Reimunde, de Marmel XAIME RAMALLAL

Apicultores prevén mermas importantes en las cosechas y afirman que está en riesgo la diversidad de productores en zonas emblemáticas como el Val do Ouro

16 sep 2023 . Actualizado a las 14:58 h.

Dice el valadourense Iago Fernández, de Mel do Val, que este verano estuvo «case desconectado do mundo» intentando salvar a sus abejas, tras un año «penoso» en el que la sequía y la presión de la velutina, más acusada, ha sido un cóctel ruinoso para la apicultura mariñana. Apicultores de la costa lucense aseguran que se han afanado para atajar la mortandad en una campaña «con máis avespa asiática ca nunca», y prevén mermas significativas en la cantidad de la cosecha.

Fernández, que tiene unas 70 colmenas, explica que «ao non haber flor na primavera, as abellas non tiveron con que traballar e poñerse fortes, e cando veu a velutina fraquearon».

Por un lado, una sequía sin precedente desde que Meteogalicia elabora registros -con los peores datos de precipitaciones acumuladas en primavera y verano en varias estaciones meteorológicas mariñanas- perjudicó la floración. Las abejas tuvieron que desplazarse mucho más para obtener algo de alimento y además cambiaron los tiempos habituales de las floraciones apícolas.

«Nós temos tamén colmeas na Pontenova e esta vez houbo moi pouquiño castiñeiro», explica Javier Carreiras, de O Poder das Flores (Alfoz). «E ademais contabamos que a floración comezase a finais de xuño e aguantase ata agosto. Pero ocorreu un par de semanas antes e en xullo xa rematou. Iso sorprendeunos moito. Os animais case non tiñan onde acadar alimento», añade. Raúl Fraga, de Marmel, con colmenas en Cervo y Alfoz, asegura que el año «foi moi malo. Poucas cousas como as abellas notan tanto o cambio climático», afirma.

Por otro lado, y al contrario de lo que sucedió en el interior de Galicia, las zonas costeras del norte sufrieron más ataques de la especie invasora que en ejercicios anteriores. «En canto a incidencia da velutina, é o peor ano. Dedicamos a facerlle fronte tres ou catro horas todos os días. Deixábalo unha semana e caíache a alma aos pés», declara Carreiras.

Marifé Sixto, de Mel O Trobo
Marifé Sixto, de Mel O Trobo PEPA LOSADA

Marifé Sixto, de Mel O Trobo (O Valadouro), habla de un año «pésimo» que pudo haber sido catastrófico. «Pensei que me morría todo, pero a base de esforzo puidemos liberar o colmear da presión das velutinas. A produción será inferior, pero as alzas que tiven viñeron completiñas. Leveime unha alegría, pero foi a costa de botar moitas horas combatindo a avespa asiática. Dedicámonos practicamente a iso», señala. La apicultura valadourense apuesta desde hace años por el trampeo, «pero nunca me tivera que poñer, coma este, a defender o colmear. E se non o fixera, non tería mel, así de simple», apunta.

«Moita velutina e pouco mel». Así definen el curso desde una explotación de Vilacampa (O Valadouro). Hace unos quince días, al destapar una colmena, se encontraron avispa asiática «a tope, peor que se fora un enxame delas. Tivemos que pechar cinco. É unha invasión. Houbo un ano no que perdín 40 colmeas e aguantei cinco. Pero é que este verán non dás feito», denuncian.

Respecto a la cosecha de este año, Carreiras manifiesta que «este ano teremos en mel de eucalipto e castiñeiro probablemente un 60 % menos, aínda que si que é certo que de brezo teremos máis que de costume. Diversificar os lugares axudounos a que a campaña non fose pésima», razona.

Fernández exige apoyo a los apicultores, que a tientas y sin un método realmente eficaz intentan contener la velutina. «Nós temos que dedicarnos a coidar das abellas. Os científicos e as Administracións teñen que poñer as solucións á praga. Sen financiamiento, unha solución será imposible», argumenta.

Carreiras mira a Asturias y pide un plan para combatir a la velutina no solo con arpas y trampeo, sino también con los troyanos. «O Principado forma aos apicultores e reparte o material. A loita contra a velutina é de todos. O ideal sería que todos tiveramos unha estratexia común», apunta. Se queja también del tiempo que se tarda en retirar nidos de velutina.

Javier Carreiras, de O Poder das Flores
Javier Carreiras, de O Poder das Flores

«Vendo colmeas»

Dice Carreiras que, se tenga una explotación mayor o más modesta, el esfuerzo requerido para atajar la velutina es similar. De ahí que, avisa, esté en entredicho la diversidad de productores característica del Val do Ouro. Tanto él como Fraga indican que en los grupos de Whatsapp de apicultores hay un mensaje recurrente: «Vendo colmeas. Se á velutina se suma a seca... Moitos veteranos abandonan por pena, porque é algo que fas por gusto e coidar as abellas para logo velas morrer é desagradable. Desde a chegada da avespa asiática, a meu pai velo baixo, triste», lamenta Raúl.

«Se calculo o tempo que investín en defender as colmeas, abandonaría. Pero nós somos apicultores, non nos dámos por vencido. Non escatimamos», resalta Sixto, que reclama igualmente ayuda de las instituciones. «Isto case é coma a posguerra, arreglámonos co que temos. As Administracións teñen que axudar, meter cartos en investigación para conter a velutina e que deixe vivir as abellas. Se non se poliniza, a onde imos?», pregunta.