Blas Portasany, mariñeiro: «No Gran Sol, un golpe de mar levounos a ponte, o goberno e un rapaz novo»

«Paseino moi ben, e tamén lle vin as costuras á vida, como son as cousas, nin máis nin menos». A historia de Blas Portasany Soto (Marín, 1962) é a de tantos galegos que tiveron que atopar no mar o xeito de gañar as fabas. Unha historia con dúas facianas. Unha amable, coa oportunidade de ver mundo e coñecer realidades ás que nunca se asomaría de ter ficado na ría de Pontevedra. De noites interminables e camaradería ata o amencer. E outra moi dura, de traballo constante en condicións complexas, de pagas non sempre aqueladas ao labor que se desenvolvía a bordo. E, sobre todo, de risco e de medo. De mirarlle a morte aos ollos ata vela pasar de longo e golpear a un compañeiro.

«Seica tiven unha bisavoa redeira, e un irmán dedicouse ao mar, pero morreu moi novo. De feito, non fixen a mili porque ao finar el quedei como cabeza de familia, xa que a miña nai era viúva. Así que non foi cuestión de tradición, senón de casar e ter familia moi novo». O seu primeiro embarque chegoulle a Blas aos 18 anos, en 1980. Estaba aprendendo o oficio de redeiro, «pero gañábase pouco, os estudos tampouco eran moitos e daquela, coma tanta outra xente de Marín e coma a maioría dos meus colegas, a saída era o mar». A estrea foi calquera cousa menos gloriosa. «Empecei nun barco pequeno, o Elim. Faenabamos da Coruña para fóra. Iamos ao rapante, á sardiña, ao xurelo, ao salmonete, algunha raia... Peixe de baixura, pero durei só oito días. Era un rapaz e o resto da tripulación era moi veterana. Daquela durmías nun buraco a proa, e os camarotes eran outro buraco cun colchón. Había ratas. Os celtas que fumaban os vellos, o cheiro a gasóleo... Todo me mareaba e tíveno que deixar».

Blas regresou ás redes e botou un par anos en terra. Todo o que aprendeu daquela seríalle extraordinariamente útil co paso do tempo. Porque no seu segundo barco, cunha compañía grande, nas Canarias, xa compaxinou o labor de mariñeiro co de redeiro. De seguido, nun buque con base en Marín, El Greco, de 1.800 toneladas a estrear, marchou ás Malvinas capturar luras. «Xa non me mareaba, xa era medio mariñeiro —retranquea— e fixen tres campañas moi duras. As de inverno eran tremendas. O primeiro golpe de mar pegounos unha virada e levou o enxaretado enteiro».

Dalí Blas marchou a Sudáfrica, noutro barco pequeno «pero campión, un número 1». Ían á pescada e facían mareas de 18 e 20 días. «Unha que vez saías de porto xa te esquecías de durmir. Ías para o catre quentar os pes e xa te estaban chamando. Moitos cartos, pero moitísimo traballo».

O noso home alternaba as tempadas en terra, dedicado ás redes, cos embarques. A súa estadía en Ondarroa lémbraa coma unha das mellores etapas da súa vida de mar. «Paseino moi ben. Naquela época, sobre o ano 87, era un porto moi adiantado. Había xente de todas partes e moito movemento. Filas de ata seis barcos. O patrón do Gure Ametza era un rapaz novo e moi enrollado. Andoni». O que máis se traballaba aló era a pescadilla, pero Blas tamén foi ao peixe sapo, xa doutra volta en Marín. «Traballabas con redes peláxicas e semipeláxicas, aparellos enormes que rompían cada dous por tres».

Se Euskadi marcou un dos mellores momentos, unha campaña preto do Gran Sol serviu o peor de todos. «Tiñamos enriba un temporal de forza 12 e todos queriamos ir a terra. Pero o patrón teimou en quedar porque un rampleiro podíanos dar sombra. Tocoume a primeira garda, de catro a seis da mañá. A segunda foi de seis a oito. E na terceira, un golpe de mar levou todo. A ponte, o goberno e un rapaz, un mariñeiro novo. Quedamos sen nada, menos mal que o buque que estaba con nós puido botar un cabo e remolcarnos». O corpo apareceu dous meses despois.

Blas escribiu a recta final da súa traxectoria profesional no Índico, a bordo de dous atuneiros de Albacora, o Intertuna 1 e o Galerna II. Dúas bases, en Seicheles e Madagascar. Tripulacións de trinta e moitas persoas, na súa maioría de Kenya e Senegal. Militares españois para evitar os secuestros —«andaban cos somalís a tiros»— que logo substituíron mercenarios ingleses, «a metade moi trallados», aos que, á súa vez, relevaron soldados indios. Catro meses no mar e catro en terra. Largadas de tres horas con aparellos de tres mil metros.

Hai tres anos, unha rotura de tendóns convenceu ao mariñeiro de que o seu tempo a bordo rematara. O seu porto é dende entón o de Vilagarcía, onde vive coa súa compañeira, Juana, aínda que non renuncia a algunha escapada a terras de Bueu nin a un par de boas cuncas de viño de cando en vez. Tampouco á memoria de África, que se lle gravou a lume: «É un lugar espectacular».

---

---

---