Coté, percebeira, camarera y madre de cuatro hijos: «Non me vexo no mar con 60 anos»
SOMOS MAR
«Son filla de nai percebeira e pai mariñeiro, pero non me gustaría chegar á xubilación saltando polas rochas e co mar petando detrás, como agora»
23 dic 2024 . Actualizado a las 17:21 h.En estos tiempos en los que cada vez a más parejas solo pensar en tener uno o acaso dos hijos les provoca sofoco, María José Fernández del Río, «Coté», mariscadora de Rinlo (Ribadeo), de 43 años, representa el otro extremo. Atesora una vitalidad encomiable, con una agenda diaria en la que apenas le queda tiempo libre, volcada en su trabajo y en la crianza de sus cuatro hijos, en lo que, reconoce, cuenta con la ayuda de su madre, Mari Carmen. Ahora lo lleva mejor, dice, porque dos de sus vástagos ya tienen 13 y 15 años, siendo los menores de 3 y 8. Estos días son de especial ajetreo para Coté, con la campaña del percebe en su apogeo por las fiestas navideñas. El trabajo se le multiplica porque cada día, capturado el percebe, se desplazan desde Ribadeo a venderlo en Cedeira (a hora y media de camino en coche) o a Puerto de Vega, en Asturias (a media hora en coche): «Non paga a pena quedarse aquí a vendelo, porque o prezo máximo que cheguei foi de 45 euros, cando en Cedeira foi de 98. Agora en temporada alta paso o día indo para Cedeira. É saír do mar e coller o coche cara alí», explica.
Coté vive el mar desde la cuna y en un pueblo de marcado signo marinero como Rinlo. Hija de percebeira y padre marinero, recuerda cómo su madre se jubiló con 63 años. Ella no se ve a esa edad saltando por los peñascos y con el mar golpeando a su espalda.
En su rutina diaria Coté apenas tiene un respiro: «Chégame ben, pero gústame o traballo e cumpro». Así se le presenta este sábado: «A marea é ás dúas e media, así que irei para o mar sobre as doce. Estarei catro horas. Escolleremos o percebe nas rocas, morrendo de frío, e como é sábado arrancaremos para Puerto de Vega. Volverei para a casa, estarei un pouco cos nenos e pola noite irei traballar ao pub Ribanzo, ata as sete da mañá». Porque Coté, además de dedicarse profesionalmente al marisqueo, los fines de semana trabaja como camarera en uno de los pubs más populares de Ribadeo. Y en medio de esta rutina laboral busca tiempo para ensayar e ir a actuar con la Coral Polifónica de Ribadeo. Y mañana, domingo, le toca actuación.
«Como organizo a miña vida? Pois andando a mil. No Nadal, cando se multiplica o traballo, teño a casa patas arriba. Miña nai queda cos pícaros e os maiores xa se organizan eles solos», dice con una sonrisa.
Cuna de percebeiras
Rinlo es cuna de percebeiras, porque recoger este marisco fue tradicionalmente una tarea asignada a mujeres mientras la pesca en embarcación era función de los varones. Desde hace unos años no es así. Ahora hay 16 mariscadores en la cofradía, mitad hombres y mitad mujeres. «Ao percebe imos todo a ano, menos en novembro. En xaneiro, febreiro e marzo imos tamén ao erizo, e da anémona, á ortiguilla, imos picando todo o ano, pouco, certo é, para non acabar con ela», explica Coté.
«Si que se pode vivir do marisqueo e do percebe. Moi apertado, pero vívese. Se es home telo máis doado que sendo muller. Eu este xoves fixen 457 euros. Non foi un mal día, pero ao meu compañeiro foille mellor, porque se mete moito máis no mar. Eu non teño a forza que ten el e non me podo xogar a vida meténdome a lugares onde el si chega, porque é moi forte e aguanta máis. Así colle uns percebes bárbaros, dos mellores que se poden ver e que ben merecen o que se paga por eles», explica.
Y añade: «Encántame viaxar e cando vou polo mundo adiante colgo fotos en Instagram. Ao velas hai xente que me dice, ´que ben vives´, pero cando subo un vídeo do mar bravo, cando me vou meter, ninguén me di que ben vives, senón que valor tes, vaia mérito que teñen as percebeiras. A verdade é que son nesas vacacións que facemos cando máis aproveito para estar cos nenos».
Lejos de arredrarse por su intensa agenda, Coté siempre muestra disposición. A nadie extraño que cuando Jesús Calleja viajó hasta Rinlo con su programa «Volando voy» fuese ella la elegida para subirse al helicóptero para acompañarlo y cantar a capela una canción.
«Tiven sustos, pasei medo e cos anos vas collendo máis respecto ao mar»
«Miña nai empezou a ir ao percebe con 14 anos e xubilouse de percebeira. Eu empecei no mar con 30 a non me vexo xubilándome de percebeira, non me gustaría, porque é unha vida e un traballo moi duro. Vin dende nena a miña nai e dalgún xeito obrigueille a xubilarse dous ou tres anos antes de tempo. Foi despois de pasar un apuro moi grande, cando a atopamos nun rego e a ía cubrir o mar. Estar todos os días no mar, co frío e a humidade é malísimo para o corpo. Non sei o que me vai traer a vida, pero dende logo gustaríame xubilarme con algo máis de calidade de vida», apunta Coté en un ejercicio de sinceridad.
Su madre, Mari Carmen, lleva la profesión en la sangre y aún ahora la acompaña alguna vez: «É que parece que naceu para ser percebeira, andando polas rochas. Pero a min non me gustaría estar con 60 anos saltando polas pedras. Agora xa acabo rebentada, así que de máis vella... Antes dicía que si, que estaría toda a vida nesto, pero agora non o vexo claro, polo risco e polo duro que é. Tiven sustos, pasei medo e cos anos teslle máis respecto ao mar, vas sendo máis prudente, pero aínda así non me gustaría xubilarme traballando no mar».